اندیشکده «شفافیت برای ایران»

قبلا در مطلبی(اینجا) ضمن معرفی «راهنمای حاکمیت باز» و مروری بر موضوعات آن، وعده‌ی ترجمه‌ی این منبع ارزشمند را داده بودیم. به حول و قوه‌ی الهی، بخش مهمی از موضوعات این راهنما ترجمه شده که به مرور منتشر خواهند شد و موضوعات باقی‌مانده هم در حال ترجمه‌اند.. ضمن دعوت از شما برای مشارکت در این پروژه مهم، چند نکته‌ را پیرامون ترجمه و استفاده از راهنما مطرح می‌کنیم:

مانیفست دولت باز یک سند راهنمای شفافیت است که مطابق با تجربه انگلستان در داده باز حاکمیتی تهیه شده است. پایگاه اینترنتی دولت باز انگلستان علاوه بر انتشار این سند خلاصه‌ای از کلیات این مانیفست را آماده کرده است که در ادامه مروری بر بخش مشارکت شهروندآن خواهیم داشت. در ترجمه این سند کوشیده‌ایم تا جنبه‌های بین‌المللی و کاربردی آن را برجسته کرده و از ذکر جزئیات مربوط به حاکمیت انگلستان خودداری کنیم.

بنیاد شفافیت صنایع استخراجی Extractive Industries Transparency Initiative) EITI)، یک استاندارد جهانی در بخش های نفت، گاز و  مواد معدنی است که در سال 2003 تاسیس شد تا از طریق انتشار کامل و تایید پرداخت های صورت گرفته که از سوی شرکت ها و درآمدهایی که از این طریق نصیب دولت شده است، مدیریت بهینه منابع در کشورهای غنی ارتقا یابد. قبلا (اینجا) EITI معرفی شده بود. فایل ضمیمه گزاره برگ این سازمان بین المللی است که برای اولین بار توسط شفافیت برای ایران به زبان فارسی منتشر می‌شود.

مانیفست دولت باز یک سند راهنمای شفافیت است که مطابق با تجربه انگلستان در داده باز حاکمیتی تهیه شده است. پایگاه اینترنتی دولت باز انگلستان علاوه بر انتشار این سند خلاصه‌ای از کلیات این مانیفست را آماده کرده است که در ادامه مروری بر بخش مبارزه با فساد آن خواهیم داشت. در ترجمه این سند کوشیده‌ایم تا جنبه‌های بین‌المللی و کاربردی آن را برجسته کرده و از ذکر جزئیات مربوط به حاکمیت انگلستان خودداری کنیم.

نمایندگان پارلمان در حکومتها، مهمترین ارتباط دهندگان میان حاکمان و مردم بحساب می آیند. با وجود نمایندگان قوی در پارلمان ها، رابطه میان مردم و حکومت بسیار قوی میشود. وقتی نمایندگان قوی شدند، نظارت مردم بر حاکمان نیز بیشتر میشود. در برخی از کشورها، قانون گذار، یک نقش صوری است و رابطه ای میان حاکم و مردم وجود ندارد. وقتی پارلمان ها ضعیف باشند احتمال بسیار زیادی وجود دارد که رابطه میان حاکمان و مردم، به جای اینکه به حکومت داری تبدیل شود، به دیکتاتوری تبدیل می شود. اما شاخصهای یک انتخابات باز و کارآ برای بوجود آوردن یک پارلمان قوی چیست؟

در ادامه سلسله مطالب معرفی «سازمان همکاری دولت باز»:

راهنمای دولت باز

www.opengovguide.com

به منظور ارائه راهنما و پیشنهاداتی دقیق، مشخص و کارگشا به کشورهایی که با نیت مبارزه با فساد در این حوزه وارد می‌شوند، OGP اقدام به توسعه یکی از بهترین و جامع‌ترین راهنماهای حوزه شفافیت تحت عنوان «راهنمای دولت باز» نموده است.

این راهنما بصورت جالبی در حوزه‌های متنوع (که در تصویر فوق ذیل تقسیم‌بندی کلی Cross Cutting Topics و Focused Topics قابل مشاهده است) پیشنهاداتی را در این چهار سطح ارائه می‌کند:

1. پیشنهادات اولیه (Initial)
   راهکارهای مقدماتی برای کشورهایی که می‌خواهند فرآیند تحقق دولت باز را شروع کنند.
2. پیشنهادات متوسط (Intermediate)
   راهکارهایی برای آن دسته از کشورها که مقدمات کار را فراهم کرده‌اند و اکنون قصد توسعه دولت باز را دارند.
3. پیشنهادات پیشرفته (Advanced)
   راهکارهایی تکمیلی که هر کشور با اجرای آن‌ها به سطح بالای دولت باز و شفافیت دست پیدا می‌کند.
4. پیشنهادات نوآورانه (innovative)
   پیشنهاداتی که هنوز به صورت رسمی به عنوان یک راهکار پذیرفته‌ نشده‌اند و برخی کشورها به صورت داوطلبانه در حال اجرا و آزمون آن‌ها هستند

کشورهای خواهان عضویت در «مشارکت دولت باز» (OGP) باید متعهد به رعایت اصول دولت باز و شفاف با حمایت از بیانیه دولت باز شوند. با امضای این بیانیه، کشورها نسبت به «پرورش فرهنگ جهانی دولت باز در جهت توانمند کردن و در اختیار قرار دادن قدرت به شهروندان و پیشرفت آرمان‌های دولت باز و مشارکتی قرن 21» متعهد می‌شوند.

این بیانیه تاکنون توسط 66 کشور عضو OGP امضاء شده است. کشورهایی نیز که در حال توسعه برنامه‌های عملیاتی هستند نامه‌ای در حمایت از بیانیه مذکور همراه با برنامه نهایی عملیاتی خود ارسال می‌کنند.

بیانیه دولت باز

به عنوان اعضای OGP، متعهد به اصول مندرج در بیانیه جهانی حقوق بشر، کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه فساد و سایر اسناد بین‌المللی قابل اجرا مربوط به حقوق بشر و حکومت خوب (Good Governance):

منابع طبیعی هر کشور مانند نفت، گاز، معادن، دریاها و ... متعلق به شهروندان آن کشور است و استخراج و استفاده از این منابع می تواند منجر به رشد اقتصادی و توسعه مدنی جوامع شود. همچنین مدیریت ناکارآمد و ضعیف نیز اغلب منجر به فساد ، بی اعتمادی به حکومت، افزایش مناقشات و تعارضات در جامعه شود.

در این پست یکی از مستندات صندوق بین‌المللی پول حاوی توصیه‌هایی برای شفافیت درآمدهای منابع طبیعی، خصوصاً درآمدهای نفتی تقدیم می‌گردد.

سند دسترسی به اطلاعات و شفافیت در قوه قضائیه با بررسی برترین تجارب آمریکای لاتین در حوزه دسترسی به اطلاعات و شفافیت قوه قضائیه، پیشنهاداتی عملی را در این زمینه ارائه می‌نماید.

در سند قرارداد باز تلاش شده تا تجارب و ابزارهای مفیدی برای ایجاد شفافیت در فرایندهای پیمانکاری و مقاطعه‌نویسی به صورت منسجم ارائه گردد.

«گزارش‌دهندگان تخلفات» (Whistleblowers) از نقش مهمی در افشای فساد، کلاه‌برداری، سوءمدیریت و سایر تخلفاتی که سلامت و امنیت عمومی، سلامت مالی، حقوق انسانی، محیط زیست و حاکمیت قانون را به خطر می‌اندازد، برخوردارند. این افراد با گزارش اطلاعاتی پیرامون این گونه تخلفات، به حفظ جان افرادی بیشمار و جلوگیری از هدر روی میلیاردها دلار از بودجه عمومی کمک کرده، از بروز تخلفات دیگر و بدتر شدن شرایط جلوگیری می‌نمایند.

پارلمان‌ها در کشورها بایستی در عملکرد خود بسیار اثربخش، در اقدامات خود شفاف و دارای ارتباطاتی قوی با مردم خود باشند. دومین مجموعه از سری OPPD، نقشه راهی را برای مدیران ICT و سایر مسئولین پارلمان در حوزه نظارت بر ICT ارائه می‌کند و آن‌ها را در مسیر برنامه‌ریزی و توسعه نظام‌های رایانه‌ای و ارتباطی یاری می‌رساند.