تجارب بین‌المللی زیادی در زمینه شفافیت نظام‌های شورایی وجود دارد. در چند پست به بررسی تجارب بین‌المللی در زمینه شفافیت شوراهای شهر می‌پردازیم.

آراء اعضاء نسبت به مصوبات مختلف (به تفکیک موافق، مخالف، ممتنع، عدم رأی)

از مهم‌ترین کارهایی که در نظام‌های شورایی و به‌طور خاص شوراهای شهر انجام می‌شود، رأی‌گیری در مورد مصوبات، طرح‌ها و ... است. آراء اعضا نسبت به مصوبات مختلف از جمله مهم‌ترین مسئولیت‌ها و نقش‌آفرینی اعضای شورای شهر در شغل خودشان است. بسیار مهم و ضروری است که مردم بدانند نمایندگانشان موضعشان نسبت به طرح‌ها و مصوبات مختلف چه بوده است و چه آرایی به طرح‌ها و مصوبات داده‌اند. این مهم از طریق شفافیت آراء اعضا به تفکیک موافق، مخالف، ممتنع و عدم رأی‌دهی مشخص می‌شود.

شوراهای شهرهای جهان عمدتاً در وب‌سایت‌هایشان مشخص است که رأی اعضای شورای شهر نسبت به طرح‌های مختلف چه بوده است. به‌ عنوان‌ مثال شورای شهر بوستون آمریکا، آرای اعضا را در مورد مصوبات مختلف در سایت این شورا نمایش می‌دهد^[1] به‌عنوان‌مثال در شکل 1 شماره طرح و آرای موافقان و مخالفان در مورد آن آمده است.

شکل 1: ثبت آرای هریک از اعضای شورای شهر بوستون

همان‌طور که مشاهده می‌شود چگونگی آرای مثبت و منفی در این صفحه ذکر شده است. در واقع این «Y» که در جلوی اسامی نوشته‌شده یعنی این‌ها رأی مثبت دادند و آن N که نوشته‌شده یعنی آن شخص اصلاً در آن جلسه حاضر نبوده است. یعنی هم‌زمان هم حضوروغیاب را ارائه می‌کند و هم اینکه چه رأیی دادند. جالب اینجاست که در این شهر، رأی ممتنع نداریم.

در شورای شهر روزولت پارک آمریکا نیز آراء هریک از اعضای شورا ذیل هر موضوع خاص مشخص است. یعنی اینکه هر نماینده نسبت به هر موضوعی چه جهت‌گیری و نظری داشته است و رأیش مشخص است^[2] که در شکل شماره 2 مشاهده می‌شود.

شکل 2: مشخص شدن آراء هر نماینده ذیل هر موضوع در شورای شهر روزولت

در شورای شهر آلاباما نیز رأی هر شخص به تفکیک مشخص است و مردم می‌توانند مواضع مختلف نماینده‌شان را در شورای شهر ببینند^[3] که در شکل شماره 3 نشان داده شده است.

شکل 3: شفافیت آراء به تفکیک افراد در شورای شهر آلاباما

در شورای شهر لندن کانادا نیز ذیل هر مصوبه، رأی موافق و مخالف با تفکیک اسامی آمده است^[4]. در شکل شماره 4 نمونه‌ای از مصوبه شورای این شهر و تعداد و اسامی افراد موافق و مخالف این مصوبه آمده است.

شکل 4: مشخص بودن موافقان و مخالفان طرح مطرح شده در شورای شهر لندن کشور کانادا

یکی دیگر از مواردی که برای تحقق شفافیت در نظام‌های شورایی و شوراهای شهری لازم است انجام شود؛ در اختیار قرار دادن متن کامل تصمیم‌ها و مصوبات جلسه شورا است. این شاخص به‌نوعی می‌تواند ذیل شاخص مشروح و چکیده کلیه مذاکرات قرار بگیرد ولی به دلیل اهمیت مصوبات شوراهای شهر، به صورت جداگانه آورده شده است.

در بیان تجارب بین‌المللی بایستی گفته شود که اکثریت شوراهای کشورهای دنیا، متن کامل تصمیمات و مصوبات را از طریق وب‌سایتشان در اختیار عموم مردم قرار می‌دهند. به‌عنوان‌مثال در سایت شورای شهر شیکاگو، شهروندان می‌توانند بر اساس موضوع جلسه، تاریخ جلسه، جزییات جلسه، اعلامیه جلسه، برنامه جلسه، خلاصه، ویدیو، مکتوب جلسه را دسترسی داشته باشند. در شکل شماره 5 صفحه‌ای از وب‌سایت این شورا که امکان دسترسی شهروندان به مصوبات و جزییات جلسه را فراهم می‌کند مشخص است^[5].

شکل 5: امکان دسترسی شهروندان به مصوبات در وب‌سایت شورای شهر شیکاگو

در سایت شورای شهر ملتون استرالیا نیز اسناد مربوط به جلسه به همراه مشروح مذاکرات آن جلسه در سایت موجود است که شهروندان می‌توانند به مصوبات جلسه و متن کامل آن جلسه دسترسی داشته باشند که در شکل شماره 6 نمونه‌ای از آن آورده شده است.

شکل 6: مصوبات بارگذاری شده به تفکیک مشخص در شورای شهر ملتون استرالیا

نکته‌ای که بایستی به آن توجه کرد این است که مصوبات شورا بایستی در زمان مشخص و معین ارائه شود. گاهی اوقات به‌خصوص در کشور مشاهده می‌شود که مثلاً مصوبات جلسات با تأخیر زیاد ارائه می‌شود که این در واقع به محرمانگی نزدیک می‌شود.‌ حسب تعریف شفافیت، اطلاعات باید در زمان و مکان و با مشخصات دقیق و خودش ارائه شود و اگر این اتفاق نیفتد، این شفافیت نیست. قوانین باید این شفافیت را به دقت تعیین و تخلف از آن را به صورت مشخص جرم‌انگاری کنند.

محور بعدی بحث مستندات آن جلسات شورایی است. تمامی دستورات و مستندات مرتبط با جلسه از مشروح مذاکرات و هر چیز دیگری که مربوط به آن جلسه است قابل‌دسترسی است. مثلاً در شورای شهر نیویورک دسترسی که کلیه مستندات جلسه شورا با ذکر مشخصات آن جلسه قابل‌دسترسی است^[6].

شکل 7: دسترسی به مکتوبات و مستندات شورا در شورای شهر نیویورک

در یک نمونه از جلسات شورایی شهر شیکاگو می‌توان بر روی هر یک از مشخصات جلسه از جمله: تاریخ جلسه، زمان، مکان، جزئیات جلسه، اعلامیه جلسه، دستور جلسه، خلاصه و ویدیوی جلسه، مکتوب و مشروح جلسه کلیک کرده و اطلاعات لازم را دریافت کرد^[7]. در اینجا می‌توان به کلیه‌ی فایل‌های مربوط به جلسه دسترسی داشته باشیم. تمام مستندات به صورت جداگانه بارگذاری و شماره گزاری می‌شود و در مشروح گزارش بیان می‌شود که افراد بتوانند به رفرنس‌ها مراجعه کنند.

شکل 8: امکان پیشرفته و قابلیت دستیابی راحت به جلسات در وب‌سایت شورای شهر شیکاگو

شهر ملتون در کشور استرالیا برای یکی از جلسات معمولی در تاریخ 1 می ۲۰۱۷ تمامی دستورات و مستندات مرتبط با آن جلسه اعم از مشروح مذاکرات و هر چیز دیگری که مربوط به آن جلسه است قابل‌دسترسی است. یعنی اگر مستنداتی در جلسه مورد بحث قرار گرفته است حق مردم است که به این‌ها دسترسی داشته باشند و آن‌ها را ببینند و ارزیابی کنند^[8]. در شهر ملتون همه اسناد مربوط به جلسه به همراه مشروح مذاکرات آن جلسه در سایت موجود است.

شکل 9: موجود بودن اسناد مربوط به هر جلسه و مشروح مذاکرات آن در شورای شهر ملتون استرالیا

منابع