اندیشکده «شفافیت برای ایران»

در گزارش پیشین، معاهدات تبادل داده، اشاره‌ای به سطوح مختلف انتشار داده، شد. در این گزارش آن مفهوم را با جایابی در تحقق داده‌ باز، با تفصیل بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهیم.

داده‌های دولتی و حکومتی که با صرف بودجه‌ی عمومی جمع‌آوری‌شده،‌ متعلق به همه است و باید در دسترس همه باشد.  البته این به معنی از بین رفتن محرمانگی نیست و پرواضح است که هر داده‌ای هم نباید منتشر شود.

انتشار داده‌های مختلف (یا باز شدن داده‌ها)، به‌خصوص داده‌های باز حاکمیتی، هم به نفع دولت است و هم به نفع مردم. دولت با انتشار داده‌های خود می‌تواند از تحلیل‌هایی که بر روی آن داده‌ها صورت می‌گیرد، بهره‌مند شود، مشکلات و یافتن راه‌حل آن را به مردم واگذار کند و در یک‌کلام، مردم بیش‌ازپیش فعالانه وارد مسائل اساسی جامعه خویش می‌شوند. این مشارکت فعالانه مردم در امور دولت و حاکمیت، به افزایش همدلی و هم‌زبانی دولت و ملت منجر می‌شود. سیاست‌ها و راهکارهای اختیار شده توسط دولت برای مردم پذیرفتنی‌تر می‌شود و هرکس اطلاعاتی دقیق‌تر و واقعیتی از بخش‌های مختلف کشور خود خواهد داشت. انتشار باز داده‌های حاکمیتی می‌تواند به گشایش فصلی جدید در تحقیقات و مطالعات دانشگاهی منجر شود که پیش از آن به علت نبود اطلاعات ممکن نبود. بازهم دراین‌ بین دولت و ملت باهم از نتایج این تحقیقات و راه‌حل‌هایی که در آن برای مشکلات کشور ارائه می‌شود،‌ بهره می‌برند.

در گزارش پیشرو به بررسی چگونگی تحقق داده باز می‌پردازیم. همچنین با شرح سطوح 5‌گانه انتشار داده از سطح خوانش انسانی تا سطح خوانش ماشینی و در نهایت، داده باز متصل، نوشته را ادامه خواهیم داد. مثل همیشه برای پیشرفت و بهبود فعالیت‌ها، پذیرای نظرات و پیشنهادات شما مخاطبان بزرگوار هستیم. در صورتی که به فایل قابل ویرایش آن هم نیاز دارید، به ما اطلاع دهید.

تبادل داده‌های دیجیتالی بخش مهمی از فعالیت‌ کشورهای مختلف و امور بین‌المللی را تشکیل می‌دهند. انجام تبادلات داده‌ نیازمند استانداردهایی است که در قالب سطوح و زبان‌های تبادل داده مطرح می‌شوند. بعد از تعریف استانداردهای شکلی و زبانی، لازم است چارجوبی حقوقی و قانونی برای تبادلات داده تعریف شود تا طی یک تبادل، اهداف طرفین مدنظر قرارگیرد. بدین منظور، معاهدات تبادل داده بین‌ نهادها و سازمان‌های مختلف در سطوح متفاوت منعقد می‌گردد تا ضمن رعایت مسائل قانونی هر کشور، طی زمان مشخص و با هزینه‌ای معقول، نیازهای طرفین برآورده گردد.

در گزارشی که در ادامه مطلب حضور شما تقدیم می‌شود، معنی و مفهوم معاهدات تبادل داده را شرح داده‌ایم. همچنین دو مثال قابل توجه از کاربرد این معاهدات ذکر شده است.

بی‌شک مطالعه و بیان پیشنهادات و سوالات شما برای اصلاح و تکمیل این گزارش، به دقت علمی گزارش و رشد فعالیت‌های «داده باز برای ایران» کمک شایانی خواهد کرد. 

حسب قانونی که در آمریکا از سال 1995 تصویب شده است، لیست حقوق کلیه کارمندان کاخ سفید، همراه با نام و عنوان شغلی آنها منتشر می‌گردد. این گزارش‌های سالیانه از طریق صفحه شفافیت این سایت بصورت رسمی ارائه می‌گردد.

یکی از حقوق ایتدائی مردم در هر کشوری، حق دانستن است. دانستن تمام اموری که مربوط به زندگی روزمره شان می شود و می تواند آنها را در تصمیم گیریها کمک کند. یکی از موارد مهم در این زمینه اطلاع داشتن از جزئیات اتفاقاتیست که در مجلس هر کشور به عنوان یکی از نهادهای حاکمیتی رخ می دهد. کشورهای مختلف دنیا تجربیات خوبی در این زمینه دارند ، که در این مطلب به تجربه کشور کانادا در شفافیت پارلمان پرداخته‌ایم.

تصور کنید نتایج ارزیابی‌های دانشجویان از اساتید خود که در طول هر نیم‌سال صورت می‌گیرد، نه تنها برای شخص استاد و مدیران آموزشی دانشگاه، بلکه برای تمام دانشجویان ارائه شود. نتیجه چیست؟ درک درست جایگاه هر استاد نزد دانشجویان و وضعیت او. چه فایده‌ای دارد؟ خروج برخی اساتید از لاک تنبلی علمی و تلاش برای تکاپو و نشاط علمی و تحقیقی بیشتر؛ مهم‌تر از آن، انتخاب دقیق‌تر اساتید توسط دانشجویان. راه حل چیست؟ «به اساتید من رأی دهید». سایت ratemyprofessors.com بزرگترین سامانه بر خط نظرسنجی در مورد اساتید است. 15 میلیون نظرسنجی، 1.4 میلیون استاد ثبت شده و بیش از 7000 دانشگاه، آمار فعالیت این سامانه تاکنون است. محتوایی که توسط مخاطبان این سایت تولید شده، آن را به بزرگترین مرجع برخط برای آشنایی با اساتید در ایالات متحده، کانادا و انگلستان تبدیل کرده است. جالب است بدانید ماهانه بیش از 4 میلیون دانشجو از این سامانه استفاده می‌کنند.

مجله سیاست‌گذاری و اینترنت متعلق به موسسه اینترنت(مطالعات اینترنت) دانشگاه آکسفورد است. سایت این مجله به نشانی http://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/   مطالبی را که مربوط به رابطه‌ی سیاست‌گذاری عمومی و اینترنت باشد، منتشر می‌کند. لازم به ذکر است این نوشته‌ها در مجله‌ی مذکور هم منتشر می‌شوند. شما می‌توانید از طریق نشانی https://mc.manuscriptcentral.com/POI مقالات خود را برای ارزیابی و چاپ در این مجله ارسال نمایید.

این مجله که از معتبرترین مجلات در حوزه فعالیت خود می‌باشد، مطالبی هم در زمینه‌ی شفافیت و داده‌باز منتشر می‌نماید. شما می‌توانید مطالبی که کلید‌واژه‌ی شفافیت دارند را در نشانی http://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/?s=transparency&x=0&y=0 و مطالبی که کلیدواژه‌ی داده‌باز دارند را در نشانی http://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/?s=open+data&x=0&y=0 دنبال نمایید.

آیا شما تابه‌حال مطلبی برای این مجله ارسال کرده‌اید؟ آیا مقاله‌ی قابل‌توجهی از این مجله خوانده‌اید؟ تجربه‌ی خود را با ما هم به اشتراک بگذارید. انشا الله در آینده برخی مطالب این مجله را باهم بررسی خواهیم نمود.

وبسایت BallotPedia یک دایره المعارف از هر گونه اطلاعات از سیاست و انتخابات در ایالات متحده است. هر گونه اطلاعاتی نسبت به هر انتخاباتی و هر موضوعی که به امور حکمرانی و تقنینی که شهروندان به آن نیاز داشته باشند، در سطوح مختلف شهر، ایالت و یا فدرال را میتوان در این سایت پیدا کرد. این دانشنامه قسمتی از اطلاعات خود را بصورت ویکی (wiki) جمع آوری میکند، بدان معنا که هر کسی از کاربران میتواند به اطلاعات سایت در موضوعات مشخص اضافه کند، بعد از اضافه کردن اطلاعات، اعضای وبسایت اطلاعات را بررسی کرده تا از صحت و سقم آنها مطمئن شوند و سپس در صورت تایید بروی سایت قرار داده خواهد شد. 

ارائه اطلاعات پارلمان، نوعی شفافیت را ایجاد می‌کند که نتیجه آن اعتماد به فرایند، مشارکت مردم در ارزیابی و در نتیجه افزایش کارآمدی و کاهش فساد آن نهاد خواهد بود. اما نحوه ارائه این اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های موجود، پایگاه داده پارلمان انگلستان را معرفی می‌کنیم. 

امروزه تأثیر فناوری در همه شئون زندگی بسیار گسترده و قابل توجه است، که صد البته پارلمان و حوزه قانون‌گذاری نیز از این امر مستثنی نیست. پیشتر مطلبی را در رابطه با «فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات در پارلمان: ابزارهایی برای مردم‌سالاری» منتشر کرده بودیم. در این جا گزارش دیگری را معرفی می‌کنیم که به چگونگی پیشرفت پارلمان الکترونیک (e-Parliament) در سطح دنیا می‌پردازد.

امروزه ارتباط میان مباحث مختلف علم حقوق و مباحث فنی در حوزه علم رایانه بسیار تنگاتنگ شده است، به گونه‌ای که چنانچه قوی‌ترین مباحث حقوقی با پایه فنی مناسب پشتیبانی نگردد، عملاً آن بحث قانونی کارآمد نخواهد بود؛ وحتی می توان گفت که امروزه بسیاری از گلوگاه‌های ناکارآمدی از ناحیه ضعف‌های فنی ایجاد شده و نه نقص‌های حقوقی...

آکوما انتوسو (Akoma Ntoso) زبانی فنی و توسعه‌یافته مبتنی بر XML است که به منظور استانداردسازی الگوی معنایی متون قانونی و قضائی تدوین گردیده است. این الگو به طور گسترده‌ای در دنیا در حال ترویج و بکارگیری است و توانسته عملکرد نهادهای قانون‌گذاری و نیز قضائی را ارتقاء بخشد.

در این پست قصد نداریم این زبان و الگوی آن،‌ ویژگی‌ها و توانمندی‌های آنرا مورد بحث قرار دهیم، و این کار را به فرصت دیگری وا می‌گذاریم، با این حال مایلیم برگزاری یک کنفرانس علمی در این حوزه را اطلاع‌رسانی کنیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون این کنفرانس و نیز الگوی Akoma Ntoso به لینک زیر مراجعه بفرمائید:

First International Akoma Ntoso Conference (IANC 2015)

نمایندگان منتخب و وکیل مردم هستند و به همین جهت بایستی نسبت به کلیه رفتار و عملکردهای ناظر به نمایندگی خود پاسخگو باشند. یکی از ابتدایی‌ترین این اطلاعات، ارائه اسامی حاضران، متأخرین و غائبان جلسات مجلس است، تا برای نمونه در صورتی که غیبت یا تأخیر نماینده محترم از حد میانگین نمایندگان فراتر رفت، بتوان وی را در قبال این رفتار مورد سوال قرار داد.

در نگاه اول ممکن است بی‌اهمیت به نظر برسد، اما محل نشستن نمایندگان در مجلس پدیده‌های خاصی ایجاد می‌کند و بسیار قابل تحلیل و ارزیابی است. برای نمونه اصطلاحات احزاب «چپ و راست» بر می‌گردد به محل نشستن دو حزب موافق و مخالف دولت حاکم در طرفین چپ و راست مجلس ... و یا اینکه حسب اطلاعات بدست آمده، محل نشستن نمایندگان مجلس کشورمان هر 6 ماه یکبار و توسط رایانه بصورت تصادفی انتخاب می‌گردد.

افشای اموال و دارایی‌ها در اکثر کشورهای دنیا به نحوی و در سطحی وجود دارد. کشورهایی که در سطح لازم از این افشا قرار ندارند روشی را به خدمت می‌گیرند که شفافیت داوطلبانه نام دارد. کشور مکزیک یکی از مواردی است که شفافیت اموال و دارایی‌ها در آن وجود ندارد، فلذا در تعاملی میان نمایندگان موافق و نیز بخش غیرانتفاعی، شفافیت داوطلبانه شکل گرفته و سایت «شفافیت قانونگذاران»  بستر این کار را فراهم نموده است.