اندیشکده «شفافیت برای ایران»

در سند قرارداد باز تلاش شده تا تجارب و ابزارهای مفیدی برای ایجاد شفافیت در فرایندهای پیمانکاری و مقاطعه‌نویسی به صورت منسجم ارائه گردد.

در این پست، تعدادی از گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس با موضوع شفافیت و سایر موضوعات مرتبط با شفافیت جمع‌آوری شده است که در ادامه در دسترس می‌باشد.

مقاله داده باز متصل حکومتی که توسط جمعی از اساتید دانشگاه سوثمپتون انگلستان University of Southampton در  IEEE Computer Society انتشار یافته است، به مطالعه موردی وبگاه حکومت باز انگلستان می‌پردازد و تجربیات و نحوه‌ی ایجاد حکومت باز را در اینترنت تشریح میکند. در آخر این مقاله، اطلاعات نسبتا کاملی از نویسندگان ارائه شده است.

در سراسر دنیا، مردم مطالبه بازبودن و شفافیت بیشتری در حکومت‌های خود می‌کنند. آنها دنبال راه‌هایی برای مشارکت‌بخشی هر چه بیشتر مردم و خبرگان در تصمیماتی هستند که بر آنها تأثیر گذاشته و حکومت‌ها را شفاف‌تر، پاسخگوتر، مسئولیت‌پذیرتر و اثربخش‌تر می‌کند. اما چه اقدامات و گام‌هایی را می‌توان در این مسیر برداشت؟

سازمان «مشارکت در حکمرانی باز» (Open Government Partnership or OGP) یک سازمان بین‌المللی است که در راستای ترویج فعالیت‌های چندجانبه بین‌المللی و ایجاد تعهدات قوی برای نهادهای دولتی، افزایش مشارکت مردمی، مبارزه با فساد و بکارگیری فناوری‌های جدید برای ایجاد حکومت‌هایی بازتر، اثربخش‌تر و پاسخگوتر فعالیت می‌کند.

«گزارش‌دهندگان تخلفات» (Whistleblowers) از نقش مهمی در افشای فساد، کلاه‌برداری، سوءمدیریت و سایر تخلفاتی که سلامت و امنیت عمومی، سلامت مالی، حقوق انسانی، محیط زیست و حاکمیت قانون را به خطر می‌اندازد، برخوردارند. این افراد با گزارش اطلاعاتی پیرامون این گونه تخلفات، به حفظ جان افرادی بیشمار و جلوگیری از هدر روی میلیاردها دلار از بودجه عمومی کمک کرده، از بروز تخلفات دیگر و بدتر شدن شرایط جلوگیری می‌نمایند.

جزوه شفافیت در حکومت ضمن توضیح پیرامون تأثیر روندها جدید فناوری و اجتماعی در فرایندهای دموکراسی، شش راهبرد را برای تحقق شفافیت در حاکمیت معرفی می‌نماید.

پارلمان‌ها در کشورها بایستی در عملکرد خود بسیار اثربخش، در اقدامات خود شفاف و دارای ارتباطاتی قوی با مردم خود باشند. دومین مجموعه از سری OPPD، نقشه راهی را برای مدیران ICT و سایر مسئولین پارلمان در حوزه نظارت بر ICT ارائه می‌کند و آن‌ها را در مسیر برنامه‌ریزی و توسعه نظام‌های رایانه‌ای و ارتباطی یاری می‌رساند.

بانک جهانی به همراه اتحادیه پارلمان‌های مشترک‌المنافع سندی را منتشر کرده‌اند که در آن، پیشنهادات مفیدی در راستای افزایش شفافیت پارلمان ارائه شده است.

چگونه می‌توان از میزان باز و مردم‌سالارانه بودن فرایندهای تقنینی و پارلمان (مجلس) تصویری دقیق و شفاف بدست آورد. طبیعتاً به یک مدل و الگوی ارزیابی نیاز است. اتحادیه پارلما‌ن‌های مشترک‌المنافع (Commonwealth Parliamentary Associasion) با مشارکت UNDP جزوه‌ای را منتشر کرده است که در آن به صورت بسیار مختصر معیارهایی را برای این ارزیابی تعریف نموده است.

This paper develops a unique index of “Open Government Data Heart Beat of Cities,” which consists of three theoretical archetypes that assess the commitment of cities to open government data (OGD).

در سال 1971 کنگره آمریکا قانون «قانون کمیپن‌های انتخاباتی فدرال» را تصویب کرد تا انتشار هزینه‌های انتخاباتی را سخت‌گیرانه‌تر نماید. با این حال بدلیل فقدان یک نهاد مرکزی، این قانون از ضمانت اجرایی کافی برخوردار نگردید (چه اینکه در انتخابات 1972 ریاست جمهوری، موارد متعددی از فساد مالی گزارش شد). به همین منظور کنگره در 1974 متممی را به آن قانون افزود تا محدودیت‌هایی را برای میزان مشارکت مالی افراد، احزاب سیاسی و کمیته‌های اقدام سیاسی (PACs) اعمال کرده و نیز «کمیته انتخابات فدرال» را تأسیس نماید، کمیته‌ای که در سال 1975 آغاز به فعالیت نمود.

سند میزان پیشرفت آمریکا در شفافیت و دولت باز حاوی گزارشی از روند رشد دولت آمریکا در قوانین و امور مربوط به شفافیت در دولت و مشارکت بیشتر مردم در دولت آمریکاست که توسط موسسه Open Government Partnership ایجاد شده است. شبیه این گزارش برای 42 کشور دیگر نیز طراحی شده است که ایران جزو این کشورها نیست!