اندیشکده «شفافیت برای ایران»

دولت ها همواره با شعارهایی مثل اصلاحات اقتصادی، حمایت از محرومین، اجرای عدالت و شعارهایی از این دست پای به عرصه سیاست می گذارند، اما در عمل و با سپری شدن عمر هشت ساله آنها می بینیم که آش همان آش است و کاسه همان کاسه. شکی نیست که همه دولت ها تمام تلاش خود را برای تحقق این شعارها می کنند ولی ظاهرا اشکال کار جای دیگری است. خانه بی چراغ مثال مناسبی است برای وضعیت کشور ما. وضعیتی که در آن هر تلاشی ممکن است به بیراهه کشیده شود.

شفافیت مفهومی ساده است، اما کاربست آن تنها منوط به شناخت دقیق و تسلط بر تنوع مصادیق آن است. در ادامه لیستی خلاصه از مصادیق شفافیت با کمک علاقه‌مندان این موضوع در حوزه‌های مختلف گردآوری و ارائه شده است.

«شفاف‌سازی و پاسخگویی در نهادهای رسمی» عنوان مقاله‌ای است که توسط سایت khamenei.ir در سال 1381 منتشر شده است. این مقاله به بررسی شفافیت بر اساس حقوق مردم می‌پردازد.

این مقاله را در «ادامه مطلب» مطالعه بفرمایید...

بخش بزرگی از اقتصاد ایران، دولتی است؛ به گونه‌ای که خرید کالا و خدمات توسط ادارات دولتی، بازار بسیاری از کالاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اگر ادارات دولتی به گونه‌ای مناسب خرید کنند، بازارها رونق می‌گیرند و اگر کالا و خدمات کمی را خرید کنند، بازارها از رونق می‌افتند. همچنین در کشورهایی که حجم دولت بزرگ است، زمینه اختلاس و رشوه‌خواری و رانت‌خواری به خصوص در معاملات دولتی، فراهم می‌باشد. به همین دلیل، یکی از بهترین راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فساد در دولت، شفاف‌سازی قراردادهای دولتی می‌باشد.

آیا تا بحال برای شما پیش‌‌آمده است که بخواهید از آن‌چه در جلسات شورهای مختلف می‌گذرد مطلع شوید؟‌ ما به عنوان طی شرکت در انتخابات کسانی را برای ایفای مسئولیت‌های مختلف در مناصب مختلف کشور انتخاب می‌کنیم. نتیجه‌ی آرای ما  شوراها و کمیسیون‌هایی است که اعضای آن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با آرای ما و دیگر شهروندان جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده‌اند. اما متاسفانه به علت ضعف قانونی، اطلاعات چندانی منتشر نمی‌شود. مردم هم تا اطلاعات درست، دقیق و جزئی از مسائل مطرح در شوراها و کمیسیون‌های مختلف نداشته باشند، نمی‌توانند به درستی بر نماینده‌های خود نظارت کنند.

تصور کنید که کشوری تصمیم می‌گیرد یکی از موانع مزمن و کهنه توسعه خود را از میان بردارد. بهترین متخصصان و دانشمندان آن کشور در آن زمینه خاص گردهم آورده می‌شوند و از آن‌ها خواسته می‌شود در مورد آن چالش مشخص و راه‌های مواجهه با آن هم‌فکری کنند. این افراد سال‌های سال از عمر خود را صرف تحصیل، پژوهش و کار اجرایی در آن حوزه کرده‌اند. این جمع ماه‌ها تلاش می‌کند و با وجود تمام اختلاف نظرها و بحث‌های علمی و تخصصی، راه‌حلی را تهیه و ارائه می‌کند. این سند می‌رسد به دست یک جمع محدود از مدیران که احتمالاً هیچکدام در کل عمر خود حتی یک مقاله چند صفحه‌ای در آن زمینه نخوانده‌اند. اما اعضای آن جمع محدود با اتکا به حس ششم بی‌همتای خود و با اعتماد به نفس کامل، آن سند را پاره کرده و دور میریزند. آنگاه خودشان از روی عشق به خدمت، فی‌البداهه دست به قلم می‌شوند و چند خطی مرقوم می‌دارند. البته این جمع چون باهم کمی رودر بایستی هم دارند و دوست ندارند که کسی جلسه را با دست خالی ترک کند، حل مشکل را بین خود تعارف می‌زنند و هر کدام بخشی از راه‌حل را متقبل می‌شوند. اکنون آن کشور منتظر است که کهنه مشکلش به واسطه آن مرقومه معجزه‌گر، برای همیشه حل شود!

اما رویکرد مبتنی بر شفافیت برای این داستان بسیار غم‌انگیز و متأسفانه رایج چه پاسخی دارد؟

مشکل کمبود مقطعی دارو در ایران منجر به ایجاد سامانه‌ای به نام «سامان دارو» شده است که می‌توان با استفاده از آن، داروخانه‌هایی که داروی مدّنظر را دارند شناسایی کرد سپس به داروخانه مراجعه نمود. در این مطلب به معرفی این سامانه و بررسی نقاط قوت و ضعف آن و ارائه پیشنهاداتی جهت ارتقاء آن پرداخته می‌شود.

پدیده جدیدی که توسط افراد حقیقی و حقوقی در حال شکل گیری است، پدیده مسکن خواری است. این پدیده بدلیل رکود شدید بازار مسکن و کاهش صدور پروانه های ساختمانی و پیشبینی افت شدید عرضه واحدهای مسکونی در اواخر سال 95 و اوایل سال 96 شکل گرفته است.

بدون تردید در کلیه نظام‌های مردم‌سالارانه، مجلس از نقش و جایگاه مهمی برخوردار است. این نهاد به عنوان مهم‌ترین نهاد قانون‌گذاری در کشور، نقش مهمی را در شناسایی مسائل دارای اولویت، و قانون‌گذاری برای حل آن مسائل برخوردار است و به همین دلیل هرگونه ضعف و نقص در اجرای این مهم، می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری برجای گذارد. در کشور ما نیز بی‌تردید این نهاد از جایگاه بلندی برخوردار است و بطور ویژه بدلیل اهمیت مسائلی همچون آرمان رفیع مرجع شدن الگوی حکومتی کشورمان برای سایر کشورها و نیز مسائلی دیگر از جمله فشارهای خارجی و تحریم، ضرورت دقت در ارتقاء و بهینه‌سازی این نهاد مهم جدی‌تر از پیش خودنمایی می‌کند.

سخنگوی قوه قضائیه (27 بهمن 1393): "در خصوص موضوع انتخابات مجلس و ریاست جمهوری باید بگویم معلوم نیست برخی از این هزینه‌ها چگونه توسط نامزدها فراهم می‌شود در واقع هزینه تبلیغات خود را به چه شکل تهیه می‌کنند چرا که برخی تبلیغات هزینه بسیار به دنبال دارد. که این خود منشأ فساد می‌شود. ... در طول چندین سال از گذشت انقلاب به بعد ما شاهد هزینه‌های بسیار در خصوص تبلیغات انتخابات بودیم که هر روز این میزان هزینه افزایش یافته است. باید ببینیم این پول‌ها را از کجا می‌آورند که اکنون در تشخیص مصلحت نظام موضوع تبلیغات انتخابات مطرح است. باید این موضوعات رسیدگی شود."

کتاب شفافیت در پارلمان کشورهای جنوب آسیا به بررسی وضعیت شفافیت در پارلمان کشورهای جنوب آسیا یعنی بنگلادش، هند، پاکستان و سری لانکا میپردازد. از نکات جالب این کتاب این است که ذیل هر موضوع وضعیت این چهار کشور را بررسی میکند و در نهایت یک راه حل برای مشکلات و موانع موجود در این مسیر را برای این کشورها عرضه میکند. این کتاب را سازمان حقوق بشر کشورهای جنوب آسیا چاپ کرده است.