اندیشکده «شفافیت برای ایران»

همواره حکومت‌ها در اداره امور شهری و رفع مشکلات خود، هزینه‌های بسیار بالایی را پرداخت کرده‌اند. اما به‌واسطه پیشرفت تکنولوژی، راهکارهایی برای افزایش مشارکت مردم در حل مشکلات به‌وجود آمده است. راهکارهایی که هزینه‌ها را به میزان چشمگیری کاهش داده و کارآمدی حکومت در حل مشکلات را افزایش می‌دهد. در این نوشته به بیان راهکارهای مشارکت دادن مردم در حوزه‌های مختلف با استفاده از یک نرم‌افزار موبایل^[1] می‌پردازیم.

بخش اول از سلسله مطالب «راهنمای حاکمیت باز»؛ موضوع اعلام عمومی درآمد و دارایی‌های مسئولین. پیش از مطالعه، مروری بر یادداشت مقدمه داشته باشید. همچنین می‌توانید مجموعه مطالب راهنمای حاکمیت باز را به صورت متمرکز در tp4.ir/OGG دنبال کنید.

در پی ماموریت دکتر علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی به مرکز پژوهش‌های مجلس درخصوص تهیه گزارشی درباره فیش‌های حقوقی غیرمتعارف و بررسی راهکارهای جلوگیری از تکرار آن، این مرکز پیش‌نویس طرحی را تهیه و ارائه کرد. متاسفانه در این طرح هیچ استفاده‌ای از نظارت عمومی و مشارکت مردمی برای پیشگیری و مبارزه با فساد نشده است.

نیم‌نگاهی به ضرورت مبارزه با فساد و نیز افزایش اعتماد عمومی به مسئولین، و نیز بررسی تجارب بین‌المللی، جای تردیدی را نسبت به ضرورت وجود قانونی ناظر به «ثبت و اعلام عمومی فهرست درآمدها و دارایی‌های مسئولین و کارگزاران جمهوری اسلامی ایران» باقی نمی‌گذارد. در این مطلب، شفافیت برای ایران تلاش نموده است تا با بررسی تجارب بین‌الملی، متن پیشنهادی اولیه‌ای را در این حوزه تدارک ببیند. امیدواریم این متن دستمایه ملاحظه، ارزیابی و استفاده حقوقدانان و نیز سیاست‌گذاران این عرصه قرار گیرد.

به دلیل مشکلاتی که در روند تصویب قانون «رسیدگی به فهرست اموال و دارایی‌های مسئولین» ایجاد شد، گروه «شفافیت برای ایران» در اردیبهشت 1394، ورود به این قانون را به صورت کارشناس در دستور کار خود قرار داد و تلاشی جهت تصویب قانون «ثبت و انتشار عمومی فهرست اموال و دارایی‌های مسئولین» انجام داد. در ادامه خلاصه‌ای از تجربه‌ی مذکور را مطالعه می‌کنید.

حساب‌های ملّی سلامت به‌منظور نمایش گردش مالی و نحوه‌ی هزینه‌کرد بخش بهداشت و درمان طراحی شده‌اند. در گزارشی اطلاعات این حساب‌ها تا سال 1390 در پایگاه مرکز آمار ایران و پژوهشکده‌ی آمار منتشر شده‌اند، امّا 4 سال است که داده‌ای از آنها منتشر نشده است. علاوه بر عدم شفافیت این گزارش‌ها، انتشار آنها نیز با ایراداتی همراه بوده است که داده‌ی آنها را در رده‌ی داده‌های بسته و غیراستاندارد ارزیابی می‌کند. با وجود چنین مشکلاتی، مطالبه‌ی عمومی برای انتشار اطلاعات حساب‌های ملی سلامت بصورت داده‌ی باز ضرورت امروز نظام سلامت کشور تلقی می‌گردد.

مانیفست دولت باز یک سند راهنمای شفافیت است که مطابق با تجربه انگلستان در داده باز حاکمیتی تهیه شده است. پایگاه اینترنتی دولت باز انگلستان علاوه بر انتشار این سند خلاصه‌ای از کلیات این مانیفست را آماده کرده است که در ادامه مروری بر بخش مشارکت شهروندآن خواهیم داشت. در ترجمه این سند کوشیده‌ایم تا جنبه‌های بین‌المللی و کاربردی آن را برجسته کرده و از ذکر جزئیات مربوط به حاکمیت انگلستان خودداری کنیم.

اهمیت حضور مردم به اندازه‌ای است که حکومت اسلامی هیچگاه بدون خواست و اراده مردم متحقق نمی‌شود و تفاوت اصلی حکومت اسلامی با حکومت‌های جابر در همین است که حکومت اسلامی، حکومتی مردمی است و بر پایه زور و جبر نیست. اما نقش و جایگاه مردم در حکومت اسلامی چیست؟

 جهت ارتقاء کارآمدی خدمات نظام سلامت، طرح پیشنهادی (proposal) جهت ارتقاء خدمات نظام سلامت مبتنی بر رویکرد شفافیت آماده گشت. آنچه در ادامه می‌آید خلاصه‌ای از این طرح پیشنهادی است.

مشارکت شهروندان در اداره امور شهری می تواند با استفاده از روش های متفاوت و متنوعی  صورت پذیرد. یکی از این روش های مشارکت، همکاری شهروندان در تامین مالی پروژه های مختلف شهری  یا اصطلاحا «تامین مالی جمعی» است. در این پست با این روش که امروزه در بسیاری از پروژه های مختلف  از جمله پروژه های آموزشی،بهداشتی، عمرانی و .... استفاده می شود بیشتر آشنا خواهیم شد.

معادن، به دلیل پراکندگی جغرافیایی خاص خود، ابزاری مناسب جهت توسعه محلی، مناطق دورافتاده و کمتر برخوردار هستند. اما این مهم به دلیل عدم شفافیت در سیستم بودجه ریزی دولتی و عدم افشاء هزینه های بنگاه ها در کشور ما تحقق نیافته است.

مانیفست دولت باز یک سند راهنمای شفافیت است که مطابق با تجربه انگلستان در داده باز حاکمیتی تهیه شده است. پایگاه اینترنتی دولت باز انگلستان علاوه بر انتشار این سند خلاصه‌ای از کلیات این مانیفست را آماده کرده است که در ادامه مروری بر بخش مبارزه با فساد آن خواهیم داشت. در ترجمه این سند کوشیده‌ایم تا جنبه‌های بین‌المللی و کاربردی آن را برجسته کرده و از ذکر جزئیات مربوط به حاکمیت انگلستان خودداری کنیم.

افراد بسیاری در حوزه‌های متنوعی در حال تحقیق و پژوهش هستند: سلامت، انرژی، حمل‌ونقل، بورس و بانک و بیمه، مساجد، خانواده و تربیت، کشاورزی، فناوری و نوآوری، کسب‌وکار، و مانند آنها. هر چند محققان این حوزه‌ها بر مسائل بسیار متفاوتی متمرکز هستند، اما دقتی مضاعف نشان می‌دهد که مشکلات و آسیب‌های بسیار مشابهی، قلمرو همه آنها را فرا گرفته است.