اندیشکده «شفافیت برای ایران»

در این پست یکی از مستندات صندوق بین‌المللی پول حاوی توصیه‌هایی برای شفافیت درآمدهای منابع طبیعی، خصوصاً درآمدهای نفتی تقدیم می‌گردد.

در اینکه باید با فساد مبارزه کرد شکی نیست و همواره یکی از شعارهای نامزدهای انتخاباتی در تمام کشورهای مردم سالار مبارزه با فساد بوده است. با این وجود در اتخاذ روش های مبارزه با فساد همواره اختلاف نظر بوده است و مدیران با توجه به فرهنگ کشورشان، زاویه نگاهشان به موضوع فساد و میزان اهمیتی که برای مبارزه با فساد قائلند، روش های مختلفی را انتخاب میکنند. در این نوشتار سعی بر آن است که زمینه های بروز فساد از منظر شفافیت اطلاعات و روش های مبارزه ای را که معمولا بر روی آنها اتفاق نظر وجود دارد، معرفی کنیم. 

«ابر کلمات» فوق، که محصولی از گروه شفافیت برای ایران است، تلاش می‌کند تا نمونه‌ای از کلیدواژه‌های مرتبط با حوزه شفافیت را تصویر نماید. برای دستیابی به فایل با فرمت svg این تصویر نیز اینجا را کلیک کنید.

در سال 1996 قانونی تصویب شد که بر اساس آن دولت فدرال امریکا کسانی را که دست به افشاگری علیه تخلفات بزنند تشویق مالی خواهد کرد. یک مطالعه علمی به بررسی عملکرد این قانون طی سال‌های 1996 تا سال 2005 در نظام سلامت پرداخته است که در سال 2008 در مجله سالنامه طب داخلی امریکا(نوع مجله هم قابل توجه است!) به چاپ رسیده است. در بین سال‌های 1996 تا سال 2005 به 379 مورد رسیدگی شده است که از این پرونده‌ها مبلغ 9.3 میلیارد دلار بازگردانده شده که یک میلیارد دلار آن به افشاگران پرداخت شده است. هرچند اوج فراوانی پرونده‌ها در سال 2001 بوده است اما مبالغ بازگردانده شده سالیانه به شدت از سال 2002 تا 2005 افزایش یافته است. افشاگران غالباً مدیران اجرایی یا پزشکان بوده‌اند و 75% آنها کارمندان سازمان مدعی علیه بوده‌اند. 13 پرونده(4%) علیه شرکت‌های دارویی بوده است که مبلغ 3.6 میلیارد دلار(39%) از کل مبالغ بازگردانده شده بوده است.(تصویر زیر: آگهی اداره مشورتی آمریکا برای تشویق مردم به افشاگری را نشان می دهد). نکته جالبی که در ابتدای مقاله به آن اشاره شده است یکی از راه‌های مستقیم دستیابی به بهبود کارایی و اتلاف منابع  را کشف تخلفات معرفی می‌کند. طبق برآوردهای دولت، تخلفات 10% از هزینه‌های سلامت را شامل می‌شود و دولت می‌تواند با کشف تخلفات این هزینه را کاهش دهد.

بحران تغییرات آب و هوای کره زمین، مسئله ای پیچیده است که از سال ها پیش نگرانی هایی را برای حکومت ها ایجاد کرده است. گرم شدن زمین، آب شدن یخچال های طبیعی و ... اثرات نابهنجاری را بر آب و هوای کشورها گذاشته است. یکی از مهمترین عوامل ایجاد این عدم تعادل در آب و هوای کره زمین، بی مسئولیتی و عدم کنترل و عدم پاسخگویی حکومتها در برابر میزان آلودگی تولیدی آنهاست. وقتی سیاستگذاران خود را در قبال کسی یا جامعه ای پاسخگو نبینند، طبعا سیاستهای حکومتی درستی برای جلوگیری از ایجاد آلودگی هایشان ایجاد نمیکنند.
ایجاد شفافیت در نحوه برخورد حکومتها با این مسئله، میتواند منجر به پاسخگویی این حکومتها و در نتیجه کنترل رفتار آنها در قبال این مسئله بشود.اگر چه این مسئله هم نیازمند به جنبشهای پایین به بالا و بالا به پایین توامان است.
این جزوه به بررسی روندهای شفافیت و پاسخگویی در این حوزه میپردازد، از تاثیرات اقتصادهای نو ظهور تا فسادهای ایجاد شده در پی اکتشاف منابع طبیعی جدید.
همچنین این جزوه به نقش شفافیت و پاسخگویی برای ایجاد بازارهای آلوده، سرمایه گذاری های خصوصی و تغییرات در خط مشیهای محلی در این حوزه میپردازد.

فایل PDF این جزوه را دریافت کنید:

 دریافت
حجم: 1.41 مگابایت

شفافیت در حوزه سلامت چندی است که ذهن اندیشمندان عرصه حکمرانی را به خود مشغول کرده است. ایجاد سازمان هایی پاسخگو و ارزش محوردر این حوزه از اهداف این پدیده است. یکی از مهمترین ابعاد این عرصه انتخاب مدل مناسب و شیوه ی بهتر پرداخت برای مشتریان است. مدلهایی که کیفیت خدمات درمانی را بالا ببرد و هزینه درمان را تا جایی که ممکن است کاهش دهد. سازمان های این حوزه طی یک برنامه ای هدفمند بنا دارند تا رویکرد خود را نسبت به این حوزه تغییر دهند. بدین ترتیب که مشتریان بجای دغدغه برای دریافت صرف خدمات درمانی، بفکر دریافت خدمات با کیفیت بهتر درمانی باشند.

حسب قانونی که در آمریکا از سال 1995 تصویب شده است، لیست حقوق کلیه کارمندان کاخ سفید، همراه با نام و عنوان شغلی آنها منتشر می‌گردد. این گزارش‌های سالیانه از طریق صفحه شفافیت این سایت بصورت رسمی ارائه می‌گردد.

یکی از حقوق ایتدائی مردم در هر کشوری، حق دانستن است. دانستن تمام اموری که مربوط به زندگی روزمره شان می شود و می تواند آنها را در تصمیم گیریها کمک کند. یکی از موارد مهم در این زمینه اطلاع داشتن از جزئیات اتفاقاتیست که در مجلس هر کشور به عنوان یکی از نهادهای حاکمیتی رخ می دهد. کشورهای مختلف دنیا تجربیات خوبی در این زمینه دارند ، که در این مطلب به تجربه کشور کانادا در شفافیت پارلمان پرداخته‌ایم.

تصور کنید نتایج ارزیابی‌های دانشجویان از اساتید خود که در طول هر نیم‌سال صورت می‌گیرد، نه تنها برای شخص استاد و مدیران آموزشی دانشگاه، بلکه برای تمام دانشجویان ارائه شود. نتیجه چیست؟ درک درست جایگاه هر استاد نزد دانشجویان و وضعیت او. چه فایده‌ای دارد؟ خروج برخی اساتید از لاک تنبلی علمی و تلاش برای تکاپو و نشاط علمی و تحقیقی بیشتر؛ مهم‌تر از آن، انتخاب دقیق‌تر اساتید توسط دانشجویان. راه حل چیست؟ «به اساتید من رأی دهید». سایت ratemyprofessors.com بزرگترین سامانه بر خط نظرسنجی در مورد اساتید است. 15 میلیون نظرسنجی، 1.4 میلیون استاد ثبت شده و بیش از 7000 دانشگاه، آمار فعالیت این سامانه تاکنون است. محتوایی که توسط مخاطبان این سایت تولید شده، آن را به بزرگترین مرجع برخط برای آشنایی با اساتید در ایالات متحده، کانادا و انگلستان تبدیل کرده است. جالب است بدانید ماهانه بیش از 4 میلیون دانشجو از این سامانه استفاده می‌کنند.

مجله سیاست‌گذاری و اینترنت متعلق به موسسه اینترنت(مطالعات اینترنت) دانشگاه آکسفورد است. سایت این مجله به نشانی http://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/   مطالبی را که مربوط به رابطه‌ی سیاست‌گذاری عمومی و اینترنت باشد، منتشر می‌کند. لازم به ذکر است این نوشته‌ها در مجله‌ی مذکور هم منتشر می‌شوند. شما می‌توانید از طریق نشانی https://mc.manuscriptcentral.com/POI مقالات خود را برای ارزیابی و چاپ در این مجله ارسال نمایید.

این مجله که از معتبرترین مجلات در حوزه فعالیت خود می‌باشد، مطالبی هم در زمینه‌ی شفافیت و داده‌باز منتشر می‌نماید. شما می‌توانید مطالبی که کلید‌واژه‌ی شفافیت دارند را در نشانی http://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/?s=transparency&x=0&y=0 و مطالبی که کلیدواژه‌ی داده‌باز دارند را در نشانی http://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/?s=open+data&x=0&y=0 دنبال نمایید.

آیا شما تابه‌حال مطلبی برای این مجله ارسال کرده‌اید؟ آیا مقاله‌ی قابل‌توجهی از این مجله خوانده‌اید؟ تجربه‌ی خود را با ما هم به اشتراک بگذارید. انشا الله در آینده برخی مطالب این مجله را باهم بررسی خواهیم نمود.

وبسایت BallotPedia یک دایره المعارف از هر گونه اطلاعات از سیاست و انتخابات در ایالات متحده است. هر گونه اطلاعاتی نسبت به هر انتخاباتی و هر موضوعی که به امور حکمرانی و تقنینی که شهروندان به آن نیاز داشته باشند، در سطوح مختلف شهر، ایالت و یا فدرال را میتوان در این سایت پیدا کرد. این دانشنامه قسمتی از اطلاعات خود را بصورت ویکی (wiki) جمع آوری میکند، بدان معنا که هر کسی از کاربران میتواند به اطلاعات سایت در موضوعات مشخص اضافه کند، بعد از اضافه کردن اطلاعات، اعضای وبسایت اطلاعات را بررسی کرده تا از صحت و سقم آنها مطمئن شوند و سپس در صورت تایید بروی سایت قرار داده خواهد شد. 

ارائه اطلاعات پارلمان، نوعی شفافیت را ایجاد می‌کند که نتیجه آن اعتماد به فرایند، مشارکت مردم در ارزیابی و در نتیجه افزایش کارآمدی و کاهش فساد آن نهاد خواهد بود. اما نحوه ارائه این اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های موجود، پایگاه داده پارلمان انگلستان را معرفی می‌کنیم. 

نمایندگان منتخب و وکیل مردم هستند و به همین جهت بایستی نسبت به کلیه رفتار و عملکردهای ناظر به نمایندگی خود پاسخگو باشند. یکی از ابتدایی‌ترین این اطلاعات، ارائه اسامی حاضران، متأخرین و غائبان جلسات مجلس است، تا برای نمونه در صورتی که غیبت یا تأخیر نماینده محترم از حد میانگین نمایندگان فراتر رفت، بتوان وی را در قبال این رفتار مورد سوال قرار داد.