اندیشکده «شفافیت برای ایران»

آقای پژمانفر، نماینده محترم مجلس شورای اسلامی، طی اقدامی قابل تقدیر به عنوان اولین نماینده، اطلاعات تذکرات به مسئولان اجرایی و سوالات خود از وزراء را جهت انتشار در اختیار مجموعه شفافیت برای ایران قرار دادند.

آقای قاضی زاده، نماینده و عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی، طی اقدامی قابل تقدیر به عنوان دومین نماینده، اطلاعات حضور و غیاب خود در صحن علنی مجلس را جهت انتشار در اختیار مجموعه شفافیت برای ایران قرار دادند.

بروز فساد در مجلس به عنوان نهادی که در رأس امور قرار دارد و باید ناظر بر حسن اجرای قانون باشد، بدترین نوع فساد است. راه پیشگیری از این عارضه، پاسخگو بودن نمایندگان در برابر مردم است که لازمه آن ایجاد شفافیت و فراهم آوردن امکان نظارت عمومی خواهد بود.

شفافیت عملکرد نمایندگان مجلس شورای اسلامی باعث تحقق نظارت عمومی و افزایش کارایی مجلس شورای اسلامی خواهد شد. این شفافیت می‌تواند با قانون‌گذاری و یا به صورت داوطلبانه توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی آعاز شود. داوطلبانه بودن این اقدام کار پسندیده‌ای است که می‌تواند این امر را تسریع و فرهنگ‌سازی کند.

چندی پیش بانک مرکزی در راستای شفاف‌سازی اقدام به انتشار فهرست «دریافت‌کنندگان ارز به نرخ رسمی» و «واردکنندگان خودرو با ارز رسمی» کرد. این اقدام با این‌که گزینشی و ناقص صورت گرفت با این‌حال جای تشکر دارد اما امیدواریم در آینده اقدامات تحت عنوان «شفاف‌سازی» و «شفافیت» به صورت استاندارد و صحیح صورت گیرد.

پایگاه اطلاعات قراردادهای کشور با دستور ریاست جمهوری در تاریخ ۱۳۹۵/۴/۱ راه‌اندازی گردید و از تاریخ فوق برخی دستگاه‌های اجرائی قراردادهای خود را به تدریج در پایگاه قراردادهای کشور ثبت می‌کنند. اما با گذشت زمان اشکالات این سامانه نمایان می‌شود. اگر از این بگذریم که نحوه‌ی انتشار اطلاعات در این سامانه با استانداردهای مطرح در دنیا فاصله‌ی بسیار دارد، اشکالات پایه‌ای در انتشار اولیه‌ی اطلاعات دارد که مردم و رسانه‌ها را از استفاده از این سامانه محروم نموده است. در این گزارش سعی می‌کنیم اشکالات این سامانه را مرور کنیم.

آقای حاجی دلیگانی، نماینده محترم مجلس شورای اسلامی، طی اقدامی قابل تقدیر برای اولین بار در کشور، اطلاعات حضور و غیاب خود در صحن علنی مجلس را جهت انتشار در اختیار مجموعه شفافیت برای ایران قرار دادند.

بی‌اطلاعی مردم و حتی نخبگان ازآنچه در مجلس می‌گذرد باعث کاهش کیفیت تصمیمات و قوانین شده است. در سایه عدم شفافیت مجلس از زیر بار مسئولیت‌های مهم خود شانه خالی می‌کند و هیچ‌وقت در برابر تصمیمات گرفته یا نگرفته خود پاسخگو نیست.

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری گزارش توجیهی پیش‌نویس لایحه شفافیت را منتشر کرده است که در آن به بررسی مفهوم شفافیت، مبانی و توجیهات شفافیت، بررسی شفافیت در نظام‌های حقوقی فرانسه و آمریکا، آسیب‌ها و راهکارهای حمایت از شفافیت در نظام حقوقی ایران و بررسی الزامات شفافیت در حوزه‌های خاص می‌پردازد. 

شفافیت شاه‌کلید مسائل امروز ماست، ادعایی که می‌تواند در نظر اول چالش‌برانگیز جلوه کند، در واقع می‌توان پرسید در شرایطی که دولت و جامعه در ایران با شرایط بحرانی اقتصادی - اجتماعی مواجهند، سخن گفتن از شفافیت به چه کار می‌آید؟

در حوزه آب، با تلاش مدیران و کارشناسان، حجم بسیار زیادی از آمار، گردآوری و انبوهی از اطلاعات متنوع تولید می‌شود که به رغم توسعه اینترنت و تحولات فناوری ارتباطات در سال‌های اخیر، انتشار این اعداد و ارقام و گزارش ها نسبت به سالیان دور تغییر محسوسی نکرده است.

انتشار به روز و استاندارد آراء نمایندگان مجلس شورای اسلامی یکی از ابتدائی‌ترین حقوق مردم است که باعث ایجاد یک نظارت همگانی بر کار نمایندگان و نهایتا کارآمدتر شدن مجلس می‌شود و تجربیات جهانی متعددی در این زمینه وجود دارد.

امروزه حداقل 30 کشور یکی از اشکال اعلامیه دارایی یا منافع نمایندگان را ارائه کرده‌اند و تعدادی دیگر در تدارک این الزامات هستند. در این زمینه سه جریان اصلی را می‌توان از یکدیگر متمایز کرد. خلاصه گزارش و فایل pdf آن را در ادامه مطلب ببینید.