یکی از محورهای شفافیت مجلس، شفافیت حضور و غیاب نمایندگان است. در صورتی که حضور و غیاب نمایندگان به اطلاع عموم مردم برسد، ضمانت حضور به موقع و حاضر بودن نمایندگان در مجلس خواهد بود. در همین راستا، با این سوال که «اهمیت حضور به موقع نمایندگان مجلس در نگاه مقام معظم رهبری چیست؟» به بیانات مقام معظم رهبری رجوع کردیم. در جستجویی که داشتیم، به بیاناتی در این رابطه برخوردیم که می‌توانید در ادامه آنها را مطالعه کنید.
| نوع محتوا | ارزیابی |
| موضوع | شفافیت حضور و غیاب |
| بخش | مجلس و پارلمان |
| جغرافیا | ایران |
| منتشر کننده | شفافیت برای ایران |
مقام معظم رهبری در دیدارهایی که با نمایندگان مجلس داشتند، تأکید بسیاری بر استفاده از زمان کرده‌اند. برای مثال، ایشان در دیدار نمایندگان مجلس هفتم در تاریخ 27 خرداد ماه سال 1383 می‌فرمایند:
«یک روز را هم نباید از دست بدهید؛ این نکته را من غالباً به برادران و خواهرانی که در جاهایی مسؤول می‌شوند، عرض می‌کنم؛ به شما هم عرض می‌کنم. گاهی بعضی‌ها تصور می‌کنند چهار سال وقت دارند و دو سه ماهِ اول چیزی نیست. نه آقا! همان دو سه روز اول هم مهم است. یک روز را هم نباید از دست داد. چهار سال، وقت زیادی است؛ به شرط آن‌که از همه ساعات و روزهای آن استفاده شود؛ نه اینکه توقع زیادی داشته باشیم. از همه وقتی که برای مجلس مقرر است، باید به نحو صحیح استفاده شود؛ آنگاه چهار سال، وقتِ واقعاً قابل عرضه‌ای است.[1]»
ایشان همچنین به حضور به موقع در مجلس نیز تأکید دارند. ایشان در دیدار نمایندگان مجلس در سال 84 می‌فرمایند:
«برخی از نمایندگان محترم به من گفتند تعطیلات مجلس زیاد است؛ درباره این مسأله من نمی‌توانم اظهارنظری بکنم؛ این را هیأت رئیسه محترم باید بررسی کنند؛ لیکن در همان بخشی که غیر تعطیل و وقت کار است، حضور باید منضبط، سر وقت و با رعایت دقیقه و ثانیه باشد؛ هم در داخل صحن مجلس و هم در کمیسیون‌ها. کار کمیسیون‌های تخصصی هم خیلی مهم است. حضور در کمیسیون‌ها، سر وقت در کمیسیون‌ها حاضر شدن، کار کردن، واقعاً مطالعه کردن، پیش مطالعه کردن، لوایح را دیدن، طرح‌ها را سنجیدن، با افرادی که لازم است مشورت شود، مشورت کردن، حتّی مباحثه کردن در داخل مجلس قبل از اینکه انسان به مرحله تصمیم‌گیری برسد - چه در کمیسیون و چه در صحن مجلس - لازم است.[2]»
در سخنرانی دیگری ایشان نمایندگان را به استفاده از وقت و حضور در مجلس توصیه می‌کنند:
«یکی از مسائلِ مربوط به بایدها و نبایدهای این مجلس، این است که ذرّه ذرّه وقت آن، قیمت دارد. وقت نباید هدر برود. بدین صورت که مثلاً در وقت معیّن، سرِ این مأموریت حضور نداشته باشیم، یا در هنگام مباحثات، در مباحثات داخل نباشیم. فرض کنید، در حالی که شخصی به دفاع از مسأله‌ای میپردازد و دیگری رد می‌کند، ما برای خودمان مشغول مطالعه یا مذاکره باشیم، یا فرصت نمایندگی را برای کارهای غیر نمایندگی مغتنم بشماریم. من عرض می‌کنم: شغل نمایندگی، اعزّ از مشاغل دیگر و قیمت وقتِ مجلس، حتّی از تحصیلِ علم بالاتر است؛ چه رسد به تحصیل مال یا تأمین آتیه! در داخل مجلس، همه اهتمام باید به کاری باشد که در صحن مجلس یا در داخل کمیسیون می‌گذرد. این، اساس قضیه است. حضور باید تأمین باشد و حتماً همه در مجلس حاضر باشند؛ مگر اینکه اضطراری باشد.[3]»
امام خامنه‌ای در پیامی که به مناسبت آغاز به کار پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی داده‌اند، به جلوگیری از هدر رفتن وقت و اجتناب از غیبت‌های ناموجه نیز توصیه کرده‌اند:
«نمایندگان محترم را به اهمیت دادن به وقت مجلس و کمیسیون‌های آن و جلوگیری از هدر رفتن حتی یک دقیقه از آن و اجتناب از غیبت‌های ناموجه، توصیه می‌کنم.[4]»
مقام معظم رهبری، در بیاناتی از عدم حضور نمایندگان مجلس ابراز شرمندگی می‌کنند:
« خیلی از اوقات که در گذشته تلویزیون مجلس را نشان می‌داد و من صندلی‌های خالی را می‌دیدم، پای تلویزیون از مردم خجالت می‌کشیدم و احساس شرم می‌کردم! ما به این مردم گفته‌ایم پای صندوق بیایید؛ آنها هم آمده‌اند و نماینده معین کرده‌اند؛ حالا چه دارد مطرح می‌شود؟ مطلب مهم. به مجلس نگاه می‌کنید، می‌بینید چهار تا صندلی خالی است؛ یکی نشسته، پنج تا صندلی خالی است. بنده اینجا پای تلویزیون وقتی این صحنه را می‌دیدم، حقیقتاً احساس شرمندگی می‌کردم. این، بی انضباطی است و مطلقاً نباید این را برای مجلس برتافت. سر وقت حاضر شدن، در کمیسیون حاضر شدن، در صحن علنی حاضر شدن و کار کردن، خیلی مهم است.[5]»
در نهایت، ایشان در پیام خود به مناسبت آغاز به کار چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی، غیبت‌های ناموجه را تعدی به حق مردم و بی اعتنایی به اعتماد مردم ذکر می‌کنند:
« هرچه دقت و سنجیدگی و به کار گرفتن دانش و اطلاعات در کار قانونگذاری بیشتر باشد، پیشرفت و موفقیت و گره گشایی در کار اجرا، ممکن‌تر خواهد شد و این حقیقت روشن، بار مسؤولیت نمایندگان محترم را سنگین‌تر می‌سازد. بدیهی است که قانونگذاری صحیح و حکیمانه، مستلزم آن است که نمایندگان همه وقتی را که مجلس شورای اسلامی به آن نیاز دارد، صرف کنند و علاوه بر حضور در جلسات عمومی و کمیسیون‌ها که در آن مباحثه و تبادل نظر انجام می شود، ساعاتی را هم صرف مطالعه و تفکر و مشورت با کارشناسان کنند و نیز از وجود کارشناسان امین در کمیسیون‌ها استفاده برند. غیبت‌های ناموجه از ساعات کار مجلس، تعدی به حق مردم و بی اعتنایی به اعتمادی است که مردم به نماینده منتخب خود کرده‌اند.[6]»
با توجه به این بیانات، پیشنهاد این است که حضور و غیاب نمایندگان به دلایل زیر، اعلام عمومی شود:
- اعتماد مردم نسبت به نماینده‌های مجلس افزایش پیدا می‌کند.
- نماینده‌ها در صورت کوتاهی مورد بازخواست عمومی قرار می‌گیرند. این امر باعث می‌شود تا نمایندگان ملزم شوند تا به موقع در مجلس حضور یابند.
