اندیشکده «شفافیت برای ایران»

سال‌هاست که کیفیت اجرا و نحوه واگذاری پروژه‌های دولتی (حاکمیتی) مورد بحث است و مشکلات ناشی از اجرای ضعیف و ناکارآمد این گونه پروژه‌ها و فسادهای بی شمار در ارائه آن‌ها گریبان گیر کشور است. اما راه حل این مسئله چیست؟

به جز EITI، برخی از کشورهای تاثیرگذار در صنایع استخراجی، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و کانادا، اقدام به تصویب قوانینی به جهت شفافیت این بخش از اقتصاد در جهان نموده‌اند. این قوانین شرکت‌هایی که در این کشورها ریشه دارند را ملزم به افشای اطلاعاتی پرداختی خود به دولت‌های صاحب منبع کرده‌اند. استرالیا نیز اقداماتی را در این زمینه آغاز کرده است که فعلا به نتیجه نرسیده است.

بنیان مفهوم دولت باز بر پیشرفت‌های اخیر در فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی قرار دارد. از همین رو این فناوری به عنوان توانمندساز، بسیاری از مواردی که زمانی غیر قابل اجرا بودند را ممکن و عملی نموده است. بسیاری از فعالیت‌ها که منجر به افزایش بوروکراسی، کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های دولت می‌شدند، با استفاده از این فناوری‌ها قابلیت این را یافته‌اند که بوروکراسی را کاهش داده، بهره‌وری را افزایش داده و در هزینه‌های دولت به طور چشمگیری صرفه‌جویی نمایند. مؤسسه کدنویسی برای آمریکا در پی استفاده از مهارت برنامه‌نویسی در جهت مصالح عمومی مردم و تغییر در روش‌های منسوخ شهرداری‌ها و دولت‌های محلی است. این مؤسسه در سال 2009 با هدف تولید برنامه‌های نرم‌افزاری منبع باز شکل گرفت و دولت آمریکا از آن پشتیبانی به عمل آورد.

کمیته انتخابات آمریکا یک نهاد مستقل قاعده‌گذار (رگیولاتور)‌در زمینه‌ی مسائل مالی کمپین‌های انتخاباتی در آمریکا است که در سال 1975 توسط کنگره تاسیس شده است. وظیفه‌ی اصلی این کمیته انتشار مسائل مالی کمپین‌های انتخاباتی در راستای اجرای قوانینی همچون رعایت سقف کمک‌های مالی است.

چالش، یکی از بهترین راه حل های مبتنی بر شفافیت است که این امکان را  میدهد که عده بسیاری را درگیر مسأله خودتان کنید و بهترین راه حل را با کمترین هزینه دریافت کنید. ایده برگزاری چالش برای مسائل افراد، شرکت‌ها و حتی دولت برای اولین بار نیست که مطرح میشود اما سایت HeroX.com امروزه به عنوان مرجعی برای برگزاری چالش شناخته میشود که در این نوشته شما را با آن آشنا خواهیم نمود.

شهرستان مونتگُمری واقع در ایالت آلابامای ایالات متحده، در سال ۲۰۱۳ برای ورود به بحث «داده باز» و انتشار داده‌های شهر خود برای عموم مردم، قاعده و اصولی را به عنوان راهنمای خود تدوین کرد.

ایجاد شفافیت در صنایع استخراجی (نفت، گاز و مواد معدنی) رفته رفته به یکی از دغدغه های جهانی تبدیل شده است. پس از EITI که به تدوین استانداردهای بین المللی جهت مدیریت شفاف و مسئولانه منابع طبیعی پرداخت، نمایندگان مجلس نمایندگان ایالات محتده نیز در سال 2006 طی بیانیه ای از دولت خود خواستند در این جهت تلاش کند.

وبسایت OGRX.org مرکزی برای ثبت پژوهش های کمی و کیفی نوآورانه در حوزه حاکمیت باز است. این وبسایت توسط موسسه مشهور GovLab با همکاری بانک جهانی جهت تسهیل در امر پژوهش در حوزه حاکمیت باز ایجاد شده است.

بروز تعارض منافع در مسئولین و صاحبان مناصب، ریشه‌ای‌ترین علت بروز تخلف و فساد در حاکمیت محسوب می‌شود، اما چه راه‌حل‌هایی برای مقابله با آن وجود دارد؟ یکی از جالب توجه‌ترین آنها، بهره‌گیری از نظام تراستِ کور (Blind Trust) در مدیریت دارایی‌های مسئولین است. در ادامه، توضیحاتی پیرامون آن ذکر شده است.

در قسمت قبل به بررسی مفهوم شفافیت و مصادیق آن در نظام اداری پرداختیم. در این بخش تلاش می‌­شود تا با بررسی مصادیق مختلف، کارکردهای شفافیت در توانمندسازی فرآیند خط­مشی­گذاری مشخص شود. در این نوشته چهار مصداق مهم و کاربردی ناظر به چرخه خط­مشی اشاره می‌­شود و مورد بررسی و تحلیل قرار می­‌گیرد. البته به این معنا نیست که توانمندسازی خط‌مشی با رویکرد شفافیت تنها منحصر به این چهار مصداق است.

برنامه‌های دولتی بخش سلامت در امریکا، یعنی مدیکر و مدیکید، سامانه‌ای تحت عنوان «HospitalCareData.com» تهیه دیده‌اند که مردم بتوانند از طریق آنها بیمارستان‌های مختلف را در شاخص‌های ویژه‌ای مقایسه کرده و بهترین انتخاب را داشته باشند. در این گزارش به معرفی این سامانه و شاخص‌های آن پرداخته می‌شود.

هافینگتون پست در مطلبی به بررسی داده باز و جایگاه آن در برنامه‌ی رئیس جمهور بعدی ایالات متحده پرداخته است. در ادامه ترجمه‌ی این مطلب ارائه شده است.