اندیشکده «شفافیت برای ایران»

بنیاد دانش باز (Open Knowledge Foundation) سندی را منتشر کرده است و در آن مباحثی عمومی پیرامون داده باز، همچون چیستی داده باز و چرایی آن، انواع داده باز، مباحث فنی حول آن مورد بحث قرار گرفته است. این سند، مطالبی مختصر و مفید را تنظیم کرده است و این منظر حائز اهمیت مضاعف است.

در سند قرارداد باز تلاش شده تا تجارب و ابزارهای مفیدی برای ایجاد شفافیت در فرایندهای پیمانکاری و مقاطعه‌نویسی به صورت منسجم ارائه گردد.

در این پست، تعدادی از گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس با موضوع شفافیت و سایر موضوعات مرتبط با شفافیت جمع‌آوری شده است که در ادامه در دسترس می‌باشد.

در سراسر دنیا، مردم مطالبه بازبودن و شفافیت بیشتری در حکومت‌های خود می‌کنند. آنها دنبال راه‌هایی برای مشارکت‌بخشی هر چه بیشتر مردم و خبرگان در تصمیماتی هستند که بر آنها تأثیر گذاشته و حکومت‌ها را شفاف‌تر، پاسخگوتر، مسئولیت‌پذیرتر و اثربخش‌تر می‌کند. اما چه اقدامات و گام‌هایی را می‌توان در این مسیر برداشت؟

«گزارش‌دهندگان تخلفات» (Whistleblowers) از نقش مهمی در افشای فساد، کلاه‌برداری، سوءمدیریت و سایر تخلفاتی که سلامت و امنیت عمومی، سلامت مالی، حقوق انسانی، محیط زیست و حاکمیت قانون را به خطر می‌اندازد، برخوردارند. این افراد با گزارش اطلاعاتی پیرامون این گونه تخلفات، به حفظ جان افرادی بیشمار و جلوگیری از هدر روی میلیاردها دلار از بودجه عمومی کمک کرده، از بروز تخلفات دیگر و بدتر شدن شرایط جلوگیری می‌نمایند.

جزوه شفافیت در حکومت ضمن توضیح پیرامون تأثیر روندها جدید فناوری و اجتماعی در فرایندهای دموکراسی، شش راهبرد را برای تحقق شفافیت در حاکمیت معرفی می‌نماید.

پارلمان‌ها در کشورها بایستی در عملکرد خود بسیار اثربخش، در اقدامات خود شفاف و دارای ارتباطاتی قوی با مردم خود باشند. دومین مجموعه از سری OPPD، نقشه راهی را برای مدیران ICT و سایر مسئولین پارلمان در حوزه نظارت بر ICT ارائه می‌کند و آن‌ها را در مسیر برنامه‌ریزی و توسعه نظام‌های رایانه‌ای و ارتباطی یاری می‌رساند.

بانک جهانی به همراه اتحادیه پارلمان‌های مشترک‌المنافع سندی را منتشر کرده‌اند که در آن، پیشنهادات مفیدی در راستای افزایش شفافیت پارلمان ارائه شده است.

چگونه می‌توان از میزان باز و مردم‌سالارانه بودن فرایندهای تقنینی و پارلمان (مجلس) تصویری دقیق و شفاف بدست آورد. طبیعتاً به یک مدل و الگوی ارزیابی نیاز است. اتحادیه پارلما‌ن‌های مشترک‌المنافع (Commonwealth Parliamentary Associasion) با مشارکت UNDP جزوه‌ای را منتشر کرده است که در آن به صورت بسیار مختصر معیارهایی را برای این ارزیابی تعریف نموده است.

تحقق پارادایم‌های شفافیت و داده‌باز، حسب مطالعات «شفافیت برای ایران» نیازمند تحقق پنج گام اصلی و کلی در رابطه با هر مسئله می‌باشد که در ادامه توضیحات مختصری پیرامون هر یک ارائه می‌گردد:

«بیانیه پارلمان باز» یکی از اسناد بسیار مفید در حوزه شفافیت پارلمان به شمار می‌رود. این سند ذیل 4 سرفصل و 44 ماده، تلاش می‌کند که ابعاد گوناگون لازم برای ارائه شفافیت مرتبط با پارلمان را مد نظر قرار داده، پیشنهاداتی پیرامون آنها ارائه نماید. هر چند مواد 44 گانه بصورت خلاصه‌ای ارائه شده‌اند، اما ذیل آنها توضیحات تکمیلی و نیز تجربیات جهانی نیز ذکر شده است.

راهنمای سیاست‌گذاری در حوزه داده باز که توسط بنیاد سان‌لایت منتشر شده است، ابعاد کلی خط‌ مشی ناظر به «داده باز» را ترسیم می‌کند.

موسسه بانک جهانی زیر نظر بانک جهانی مشغول به کار است، جزوه‌ای درباره آزادی اطلاعات و شفافیت در حکمرانی منتشر کرده است که به موضوعاتی همچون حق دسترسی به اطلاعات، کنترل بر پارلمان، شفافیت اطلاعات و... می پردازد.