شناسایی مناطق جرم‌خیز شهری این فرصت را در اختیار پلیس و مردم قرار می‌دهد تا بتوانند اقدامات پیش‌گیرانه‌ی جدی‌تری را انجام بدهند.در این مطلب سعی داریم ضمن معرفی دو سامانه از شهرهای لندن و بریزبین، نگاهی به تجربه کشورمان در این زمینه بیاندازیم.
| نوع محتوا | تجارب داخلی و بین‌المللی |
| موضوع | جمع‌سپاری |
| بخش | شهرداری و حکومت‌های محلی |
| جغرافیا | بین‌المللی |
| منتشر کننده | شفافیت برای ایران |
نقشه جرم شهر لندن
نقشه‌ی جرم شهر لندن، یکی از صفحات سایت پلیس شهری لندن است که امکانات جالب و قابل استفاده‌ای را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
تصویر بالا صفحه‌ی اصلی نقشه‌ی جرم شهر لندن را نشان می‌دهد که در آن 32 منطقه‌ی شهر لندن با رنگ‌های مختلف از هم تفکیک شده‌اند که در واقع میزان وقوع جرم را در هر یک از مناطق نشان می‌دهد. رنگ آبی نشانگر پایین‌ترین و رنگ قرمز نشانگر بالاترین سطح وقوع جرم است.با یزرگنمایی در نقشه که در واقع یک نقشه‌ی شهری کامل است از سطح مناطق 32 گانه به سطح محلات و تقسیم‌بندی‌های کوچک‌تر می‌رسیم. محله‌ها و بخش‌های کوچک شهری نیز به ترتیب الگوی ذکر شده رنگ‌بندی شده‌اند که نشان‌دهنده‌ی دقت این نقشه است.
از دیگر امکانات این سایت، امکان نمایش میزان وقوع یک جرم خاص در یک منطقه یا محله است که با ارائه آمار و همچنین رنگ‌بندی محله‌ها بر اساس شاخص همان جرم، امکان مقایسه محله‌ها را فراهم می‌کند. برای مثال، در تصویر زیر آمار سرقت از افراد را در ماه فوریه در یک محله مشاهده می‌کنید که در مقایسه با ماه ژانویه 2 مورد افزایش داشته است.
این سایت همچنین امکان مشاهده‌ی آمار به صورت متنی و با استفاده از داده را فراهم‌کرده‌است که در مقایسه با ارائه‌ی آمار به صورت کیفی، می‌تواند برای تحلیل اطلاعات بسیار مفیدتر قابل استفاده‌تر باشد. نمونه‌ای از این آمار را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.
بخش دیگری که به کاربران در استفاده راحت‌تر از این سایت بسیار کمک می‌کند، بخش اطلاعات است که شامل راهنمای استفاده از سایت، واژه‌نامه و برخی اطلاعات دیگر است.
نقشه جرائم شهر بریزبین
وب‌سایتی که می‌خواهیم به شما معرفی کنیم در اصل برای همه‌ی شهرهای ایالت کوئینزلند و یا حتی می‌توان گفت برای همه استرالیا تدارک دیده شده‌است ولی در حال حاضر تنها در مورد مرکز این ایالت، یعنی شهر بریزبین، قابل استفاده است. با توجه به این نکته، هنگامی که صفحه اول این سایت را مشاهده و روی نقطه‌ای کلیک کنید، پیغامی نمایش داده می‌شود و به شما پیشنهاد می‌کند به نقشه جرم شهر بریزبین مراجعه کنید.
اگر طبق پیشنهاد سایت روی نام شهر بریزبین کلیک کنید، صفحه‌ای برایتان نمایش داده می‌شود که بخش اصلی سایت را آشکار می‌کند. در زیر می‌توانید تصویر مربوط را ببینید.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، معابر شهر با اعدادی نشانه‌گذاری شده‌اند و همچنین رنگ آن اعداد هم متفاوت است. اعداد نشان‌دهنده‌ی تعداد جرم است و رنگ‌ها نیز متناسب با تعداد جرم از سبز به قرمز تغییر رنگ می‌دهد.
با کلیک کردن روی هر یک از نشانه‌ها تصویری نمایش داده می‌شود که در آن تک تک جرم‌ها همراه با اطلاعاتی قابل مشاهده است.
برای مثال در تصویر فوق، علاوه بر نمایش تعداد جرم در یک نقطه از شهر، اطلاعاتی نظیر تاریخ و ساعت وقوع جرم نیز نشان می‌دهد. همچنین در این قسمت کاربران می‌توانند ببینند که آیا پلیس توانسته‌است پرونده را حل کند یا خیر.
از دیگر بخش‌های این وب‌سایت، بخش "سوالات پرتکرار" است که به سوالاتی درباره‌ی نحوه‌ی کار این سایت پاسخ داده‌است. مثلا در این صفحه، در پاسخ به این سوال که "دقیقا چه کسی پشت این وب‌سایت است؟" نوشته است: "دسته‌ای از توسعه‌دهندگان پرشور که به تجسم داده علاقه دارند."
قسمت دیگر این سایت، قسمت "اطلاعات" سایت است و در بخشی از این صفحه آمده است: "این وب‌سایت به هیچ وجه وابسته به یا تاییدشده توسط سرویس پلیس کوئینزلند یا هر شرکت دیگری نیست."
وب‌سایت نقشه جرم شهر لندن کاری بود از طرف پلیس لندن و وب‌سایت نقشه جرم شهر بریزبین طرحی اجرایی شده از سوی عده‌ای که به این کار علاقمند بوده و هیچ گونه وابستگی به دولت یا شرکت دیگری نداشته‌اند. در ادامه می‌خواهیم نگاهی به تجربه‌های داخلی در این زمینه بیاندازیم.
بررسی تجارب داخلی
با توجه به آمار جرائم در کشورمان، به خصوص در شهرهای بزرگ، تهیه نقشه جرم شهری می‌تواند کمک قابل توجهی به پیشگیری از وقوع جرم کند. این موضوع به قدری بدیهی است که ما هم نتواستیم قبول کنیم پلیس کشور از راه حلی به این سادگی اطلاعی نداشته باشد. بنابراین در ادامه جستجوهایمان به مقالاتی دست پیدا کردیم که برخی از آنها چند سال قبل نوشته شده و مفصلا به راه‌گشا بودن اجرای چنین طرحی پرداخته‌اند. به عنوان مثال دو نمونه از این مقالات را که یکی در فصلنامه دانش انتظامی و دیگری در فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم منتشر شده است، در اختیار شما قرار می‌دهیم.
- تحلیل مکانی کانونهای وقوع جرائم نزاع، درگیری و شرارت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(مورد مطالعه: شهر قم)
- شناسایی کانون های جرم خیز شهری
اما آنچه مسلم و تاسف‌بار است این واقعیت است که مقالات و پژوهش‌های در این حیطه هرگز پای خود را از مطالعات علمی فراتر نگذاشته و هیچ‌گاه جنبه عملی و اجرایی به خود نگرفته‌اند. شاید اگر در طی این سالها تنها یکی از این طرح‌ها اجرایی می‌شد، حالا ما شاهد تحولی قابل توجه در زمینه‌ی پیشگیری از جرم، حداقل در برخی از شهرهای کشور، بودیم.
«خفت‌گیری»، یک تجربه‌ی ناموفق
در فضایی که نیروی انتظامی و نهادهای وابسته به آن هیچ اقدامی در راستای عملی کردن طرح‌های نوشته شده انجام نداده‌اند و به عبارتی دیگر، هیچ تلاشی برای آگاهی دادن به مردم با استفاده فناوری‌های مشابه آنچه گفته شد، از سوی پلیس انجام نگرفت، چند ماه پیش و درست در زمانی که مردم تهران با پدیده‌ای به نام خفت‌گیری بیشتر دست و پنجه نرم می‌کردند، افرادی به ناچار دست به کار شدند و سایتی را مبتنی به جمع‌سپاری طراحی کردند. این سایت با استفاده از اطلاعاتی که مردم یا به عبارت بهتر قربانیان خفت‌گیری، در اختیار آن قرار میدادند، نقاطی از شهر را که در آن نقاط این جرم اتفاق افتاده بود روی نقشه مشخص می‌کرد و به این ترتیب دیگران قادر بودند آن نقاط را مشاهده کنند و مسیر رفت و آمد خود را با توجه به آن تغییر دهند.
اتفاقی که افتاد این بود که سایت «خفت‌گیری» در ساعات اولیه فعالیت خود با استقبال مردم و رسانه‌ها روبرو شد و به نظر می‌رسید این سایت توانسته است این ایده را به خوبی پیاده‌سازی کند. اما تنها پس از چند روز از آغاز فعالیت سایت، «خفت‌گیری» توسط پلیس فیلتر و پس از آن به طور کلی از دسترس خارج شد. مدیران سایت با بررسی راهکارهای قانونی برای ادامه‌ی فعالتشان، طبق گفته‌ی خودشان، سعی داشتند چهار چالش پیش‌رو را حل کنند. نخست این‌که حمایت یک سازمان مردم نهاد اجتماعی را جلب کنند. دوم این‌که سایت باید به گونه‌ای به فعالیت خود ادامه می‌داد که مشمول بند چهارم ماده هفده قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات نشوند. مورد سوم مشکل اعتبارسنجی موارد گزارش‌شده از سوی قربانیان بود و مورد آخر حمایت نیروی انتظامی و قوه قضائیه از فعالیت «خفت‌گیری» بود. آنها با رفع کردن مشکل ماده بند چهار ماده هفده و اعتبارسنجی گزارشات، امیدوار بودند بتوانند حمایت پلیس را جلب کنند، اما کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، فعالیت این سایت را غیرقانونی تشخیص داد و همانطور که گفته شد، تنها پس از دو روز فعالیت «خفت‌گیری» فیلتر شد.
آخرین پیامی که روی این سایت بارگذاری شد، این بود: «... ببخشیدکه اینقدر زود فیلتر شدیم.»
توضیحات کامل را در مورد «خفت‌گیری» از زبان مدیران سایت در این فایل بخوانید.
در آخر
با توجه به آنچه ذکر شد، می‌توان گفت نیروی انتظامی بهترین گزینه برای اجرای طرح نقشه جرم شهری در کشور است. همچنین حمایت از اشخاص خوش‌ذوق در این حیطه و تسهیل در روندهای قانونی برای شروع و ادامه‌ی فعالیتشان می‌تواند در پیشگیری از وقوع جرائم شهری تاثیر بزرگی داشته باشد.
