مشارکت شهروندان در اداره امور شهری می تواند با استفاده از روش های متفاوت و متنوعی  صورت پذیرد. یکی از این روش های مشارکت، همکاری شهروندان در تامین مالی پروژه های مختلف شهری  یا اصطلاحا «تامین مالی جمعی» است. در این پست با این روش که امروزه در بسیاری از پروژه های مختلف  از جمله پروژه های آموزشی،بهداشتی، عمرانی و .... استفاده می شود بیشتر آشنا خواهیم شد.

تامین مالی جمعی در پروژه های شهری

تامین مالی جمعی -یا CrowdFunding که یکی ازمفاهیم زیر مجموعه جمع سپاری به شمار می رود- جزو روش های  تامین مالی  جدیدی  است که امروزه در برخی از حوزه ها از جمله حوزه پروژه های شهری رایج و متداول شده است. اگر چه این روش تامین مالی کارکردهای مختلفی از جمله حوزه های مربوط به کارآفرینان، امور خیریه، حوزه های هنری و غیره دارد اما در سال های اخیر نمونه های موفقی از کاربرد این روش در تامین مالی پروژه های شهری نیز مشاهده شده است که می تواند در کشور ما نیز استفاده شود.

سازوکار تامین مالی جمعی

در روش تامین مالی جمعی که جزو روش های تامین مالی خرد به شمار می آید به جای تامین وجوه مورد نیاز برای یک پروژه از یک محل خاص از جمله اوراق مشارکت یا وام بانکی،این وجوه از محل خرده کمک ها و مبالغ کم مردم جمع آوری می شود.

در این روش معمولا از یک پایگاه اینترنتی یا پلتفرم های موجود برای  تامین مالی و جمع آوری وجوه از مردم استفاده می گردد. بدین صورت که در این پایگاه پروژه مورد نظر  یک نهاد همچون شهرداری -یا حتی افراد کارآفرین که نیاز به تامین مالی برای پروژه خود دارند- به صورت کامل معرفی می گردد و مبلغ مورد نیاز، زمان شروع  و پایان جذب سرمایه ها و برخی از ویژگی های مهم پروژه به صورت کامل بیان می گردد. برای اینکه یک پروژه بر اساس این روش تامین مالی گردد بایستی مبلغ مورد نیاز در بازه زمانی اعلام شده تامین گردد و پس از آن مراحل اجرایی بعدی پروژه طبق زمانبندی آغاز می گردد.

روش های تامین جمعی

در تامین مالی جمعی از روش های مشارکت مختلفی استفاده می شود که معمولا در چهار دسته زیر قرار می گیرند:

با توجه به منفعت عمومی پروژه های شهری، بسیاری از پروژه های شهری می توانند در قالب هایی چون مبتنی بر کمک های بلاعوض و یا بدهی باشند که برای شهرداری ها می تواند بسیار مطلوب باشد.سازوکارهای حقوقی و نظارتی هر یک از روش های بالا با یکدیگر تفاوت هایی دارد و هر یک از این روش ها دارای کاربردهای بعضا متفاوتی هستند که بررسی تخصصی هر یک از این روش ها در این مقال نمی گنجد.

نمونه هایی از تامین مالی پروژه های شهری

تصویر زیر یکی از پروژه های شهری برای کاشت  و جایگزین سازی درختان آسیب دیده بر اثر آتش سوزی و آفات در اوهایو را نشان می دهد که به صورت کمک بلاعوض شهروندان قرار است مبلغ 5400  دلار جمع آوری گردد. همانطور که در تصویر مشاهده می نمایید بازه زمانی برای جمع آوری این مبلغ حدود سه ماه می باشد که در چها روز اول 300 دلار توسط 4 شهروند جمع آوری شده است. برای مشاهده جزییات این پروژه و سوالات متداول در این زمینه این لینک را مشاهده نمایید.

تصویر زیر نیز یکی دیگر از این پروژه ها را نشان می دهد که بر اساس تامین مالی صورت گرفته هزینه لازم برای ساخت یک شهربازی در یک زمین مخروبه در مرکز شهر فراهم شده است.

دربخش های دیگر این پایگاه تعداد زیادی دیگر از پروژه های شهری از جمله نزدیک به 900 پروژه در حوزه های مختلف هنری،عمرانی،ورزشی و غیره را می توان مشاهده نمود.(این لینک را ببینید)

پیشنهاد

استفاده از مشابه این مدل در برخی پروژه های خیریه در کشور سابقه موفقی داشته است. برای مثال خیریه همت (در این لینک)بر اساس این مدل تا به حال نزدیک به 8 میلیارد تومان برای حدود 2000 مورد در امور خیریه تامین مالی کرده است. در زمینه تامین مالی جمعی یا تامین مالی خرد نیز پایگاه ها و منابعی در کشور وجود دارند اگر چه در زمینه پروژه های شهری تقریبا ورودی نداشته ایم.با توجه به بستر و پلتفرم های موجود در کشور به نظر می رسد شهرداری ها می توانند از این فرصت استفاده کنند و در ابتدا با برخی پروژه ها که جذابیت بیشتری برای جذب کمک های مردمی دارند را آغاز نمایند.در گام های بعدی نیز می توان هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی از این روش برای پروژه های بزرگ تر و همچنین  دیگر مدل ها از جمله روش سهامی نیز استفاده کرد.