اندیشکده «شفافیت برای ایران»

ق شهرونان در دسترسی به اطلاعات در اختیار نهادهای دولتی یکی از مهم‌ترین حقوق بشری است که ارتباطی نزدیک با آزادی اطلاعات، آزادی بیان و شفافیت دارد و تضمین کننده مشارکت آنان در حیات سیاسی و نیز یکی از پایه‌های مردم سالاری در جوامع است. اگرچه پیشتر نشانه‌هایی از به رسمیت شناخت این حق در نظام حقوقی ایران به چشم می‌خورد، اما تصویب قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» را می‌توان نخستین و جدی‌ترین گام در این زمینه دانست. مقاله حاضر در پی آن است که این قانون را مورد بررسی قرار دهد.

چکیده:

حق شهرونان در دسترسی به اطلاعات در اختیار نهادهای دولتی یکی از مهم‌ترین حقوق بشری است که ارتباطی نزدیک با آزادی اطلاعات، آزادی بیان و شفافیت دارد و تضمین کننده مشارکت آنان در حیات سیاسی و نیز یکی از پایه‌های مردم سالاری در جوامع است. اگرچه پیشتر نشانه‌هایی از به رسمیت شناخت این حق در نظام حقوقی ایران به چشم می‌خورد، اما تصویب قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» را می‌توان نخستین و جدی‌ترین گام در این زمینه دانست. مقاله حاضر در پی آن است که این قانون را مورد بررسی قرار دهد. از این رو نخست به مبانی نظری این حق پرداخته و کوشیده شده است که مفهوم دسترسی به اطلاعات از سایر مفاهیم مشابه تمایز داده شود. سپس مواد گوناگون قانون در پرتو اصول کلی حاکم بر حق دسترسی به اطلاعات از منظر شکلی و ماهوی تحلیل شده‌اند. بررسی مواد قانون حکایت از آن دارد که ابهام‌ها و اشکال‌های گوناگونی در تعریفمفاهیم و محدودیت‌ها، ضمانت‌اجراها، آیین رسیدگی و سایر موارد مرتبط قابل مشاهده است، اما نفس تصویب این قانون و به رسمیت شناخت این حق برای شهروندان جمهوری اسلامی ایران و تأکید بر تکلیف دولت در ارائه اطلاعات، گامی مهم و قابل توجه محسوب می‌شود.

واژگان کلیدی:

دسترسی به اطلاعات، اطلاعات، آزادی اطلاعات، دولت، مؤسسه عمومی، انتشار، قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات

این مقاله توسط دکتر محمدرضا ویژه و آزاده سادات طاهری تهیه شده است.

لینک مقاله در پایگاه مجلات نور: www.noormags.ir/view/fa/articlepage/884517