اندیشکده «شفافیت برای ایران»

چگونه می‌توان از میزان باز و مردم‌سالارانه بودن فرایندهای تقنینی و پارلمان (مجلس) تصویری دقیق و شفاف بدست آورد. طبیعتاً به یک مدل و الگوی ارزیابی نیاز است. اتحادیه پارلما‌ن‌های مشترک‌المنافع (Commonwealth Parliamentary Associasion) با مشارکت UNDP جزوه‌ای را منتشر کرده است که در آن به صورت بسیار مختصر معیارهایی را برای این ارزیابی تعریف نموده است.

با هدف ایجاد پارلمان‌هایی (مجلس) قدرتمند، باز و مسئول، امروزه گونه‌ای خاص از سمن (NGO) و تحت عنوان «سازمان‌های ناظر بر پارلمان» (Parliamentary Monitoring Organizations) شکل گرفته است. این سازمان‌ها تلاش می‌کنند تا مشارکت شهروندان در فرایندهای تقنینی را توسعه بخشیده و پارلمان‌ها را به مردم (که از آنها نمایندگی می‌کنند) نزدیک‌تر می‌سازند.

شفافیت برای ایران، نموداری تهیه کرده است که در آن، محورهای شفافیت پارلمان در کشورهای مختلف دنیا ذکر شده است. در ادامه می‌توانید این نمودار را مشاهده کنید.

در این مطلب، گزارشی بسیار خوب و قابل استفاده از تجارب و عملکرد سازمان‌های نظارت بر مجالس (Parliamentary Monitoring Organizations) ارائه گردیده است.

«بیانیه پارلمان باز» یکی از اسناد بسیار مفید در حوزه شفافیت پارلمان به شمار می‌رود. این سند ذیل 4 سرفصل و 44 ماده، تلاش می‌کند که ابعاد گوناگون لازم برای ارائه شفافیت مرتبط با پارلمان را مد نظر قرار داده، پیشنهاداتی پیرامون آنها ارائه نماید. هر چند مواد 44 گانه بصورت خلاصه‌ای ارائه شده‌اند، اما ذیل آنها توضیحات تکمیلی و نیز تجربیات جهانی نیز ذکر شده است.

کتاب شفافیت در پارلمان کشورهای جنوب آسیا به بررسی وضعیت شفافیت در پارلمان کشورهای جنوب آسیا یعنی بنگلادش، هند، پاکستان و سری لانکا میپردازد. از نکات جالب این کتاب این است که ذیل هر موضوع وضعیت این چهار کشور را بررسی میکند و در نهایت یک راه حل برای مشکلات و موانع موجود در این مسیر را برای این کشورها عرضه میکند. این کتاب را سازمان حقوق بشر کشورهای جنوب آسیا چاپ کرده است.

کتاب شفافیت و پاسخگویی به بررسی جایگاه و اهمیت شفافیت و پاسخگویی در پارلمان می‌پردازد. این کتاب با همکاری پارلمان اندونزی و بخش  برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP Parliamentary Support Programme) تالیف شده است. نیاز به اختیار قرار دادن اطلاعات عمومی به مردم، گزارش فعالیت‌های پارلمان و نقش آژانس عالی ارزیابی اندونزی در گسترش شفافیت در پارلمان اندونزی، اهمیت قانون دسترسی آزاد به اطلاعات عمومی، اهمیت شفافیت و پاسخگویی پارلمان به عموم، دسترسی به اسناد مالی نمایندگان و گزارش عملکرد آن‌ها و راه حل هایی برای رسیدن به یک پارلمان شفاف و پاسخگو ارائه شده است.

در صفحه‌ای از سایت ویکیپدیا، چکیده‌ای از تجربه انفورماتیک پارلمان‌های کشورهای مختلف دنیا (از جمله کشورمان) ذکر شده است. گفتنی است که این سامانه‌ها از حیث ایجاد شفافیت بسیار حائز اهمیت هستند. لینک این صفحه را در ادامه ببینید.

شفافیت هدایا، یکی از راه‌های مبارزه با رشوه است. پارلمان اروپا نیز این راه‌حل را برگزیده است.

پارلمان اروپا، سندی تحت عنوان ضوابط رفتار نمایندگان دارد که چارچوب رفتار و فعالیت‌های نمایندگان این پاربمان را مشخص می‌کند.

در این سند، چکیده‌ای از قوانین شفافیت در کشورهایی اروپایی و نیز آمریکا به اختصار ذکر شده است. مطلبی است بسیار مفید و کاربردی.