اندیشکده «شفافیت برای ایران»

پارلمان ها متشکل از نمایندگان و وکلای ملل هستند. مردم با انتخاب نمایندگانشان در پارلمان حق دارند تا از نحوه عملکرد آنان اطلاع داشته باشند. یکی از شاخص های شفافیت در پارلمان های دنیا، شاخص شفافیت در بودجه و هزینه های خود پارلمان است. اینکه هر پارلمان چه هزینه هایی داشته است. هزینه های روند های اداری، هزینه های سفرهای خارجی نمایندگان، قراردادها و ... همگی باید برای مردم مشخص و واضح باشد، تا علاوه بر جلوگیری از فساد، زمینه پاسخگویی از نمایندگان در این موضوع ایجاد شود.

پارلمان ها متشکل از نمایندگان و وکلای ملل هستند. مردم با انتخاب نمایندگانشان در پارلمان حق دارند تا از نحوه عملکرد آنان اطلاع داشته باشند. یکی از شاخص های شفافیت در پارلمان های دنیا، شاخص شفافیت در بودجه و هزینه های خود پارلمان است. اینکه هر پارلمان چه هزینه هایی داشته است. هزینه های روند های اداری، هزینه های سفرهای خارجی نمایندگان، قراردادها و ... همگی باید برای مردم مشخص و واضح باشد، تا علاوه بر جلوگیری از فساد، زمینه پاسخگویی از نمایندگان در این موضوع ایجاد شود.

پایگاه Legislative Openness Data Explorer  با گردآوری اطلاعات از مجالس دنیا توانسته است به مقایسه‌ی سی و یک کشور از منظر شاخص‌های شفافیت و داده‌باز پارلمانی بپردازد. اطلاعات این پایگاه از مراکز رصد و نظارت بر مجالس در کشورهای مختلف و هم‌چنین به‌صورت جمع‌سپاری تهیه شده است. در این گزارش ضمن معرفی این پایگاه می‌کوشیم تا به مقایسه‌ی چهار کشور کلمبیا، غنا، اردن و انگلیس از منظر شفافیت پارلمانی بپردازیم.

پارلمان ها متشکل از نمایندگان و وکلای ملل هستند. مردم با انتخاب نمایندگانشان در پارلمان حق دارند تا از نحوه عملکرد آنان اطلاع داشته باشند. یکی از شاخص های شفافیت در پارلمان های دنیا، شاخص شفافیت در بودجه و هزینه های خود پارلمان است. اینکه هر پارلمان چه هزینه هایی داشته است. هزینه های روند های اداری، هزینه های سفرهای خارجی نمایندگان، قراردادها و ... همگی باید برای مردم مشخص و واضح باشد، تا علاوه بر جلوگیری از فساد، زمینه پاسخگویی از نمایندگان در این موضوع ایجاد شود.

پارلمان ها متشکل از نمایندگان و وکلای ملل هستند. مردم با انتخاب نمایندگانشان در پارلمان حق دارند تا از نحوه عملکرد آنان اطلاع داشته باشند. یکی از شاخص های شفافیت در پارلمان های دنیا، شاخص شفافیت در بودجه و هزینه های خود پارلمان است. اینکه هر پارلمان چه هزینه هایی داشته است. هزینه های روند های اداری، هزینه های سفرهای خارجی نمایندگان، قراردادها و ... همگی باید برای مردم مشخص و واضح باشد، تا علاوه بر جلوگیری از فساد، زمینه پاسخگویی از نمایندگان در این موضوع ایجاد شود.

شاخص‌های اطلاعاتی متعددی هستند که وجود توأمان آنها می‌تواند عملکرد سالم مجلس شورای اسلامی را دلالت نماید. در ادامه تلاش گردیده تا این شاخص‌ها احصا و در یک جدول گردآوری و ارائه گردد. گفتنی است برخی از موارد مطرح شده قدری اجمالی و کلی هستند که با تفصیل آنها تعداد محورها براحتی از 100 عدد عبور خواهد کرد.

• نکته 1: در رابطه با بسیاری از این محورهای اطلاعاتی، در پست‌های متعددی از این وبسایت توضیحاتی ذکر گردیده است. برای دستیابی به آنها می‌توانید پرونده شفافیت مجلس و پارلمان را مشاهده کنید.
• نکته 2: بدیهی است مبتنی بر هر یک از این شاخص‌ها، می‌توان وضعیت زمینه‌ای شفافیت، مشارت و نظارت در مجلس شورای اسلامی را ارزیابی کرد. نمونه اولیه این ارزیابی که مبتنی بر تعدادی معدود اما پر اهمیت از این شاخص‌ها صورت پذیرفته است، در این مطلب قابل مشاهده است.
• نکته 3: لطفا نکات خود به منظور تکمیل یا اصلاح موارد مندرج در این جدول را ذیل همین مطلب به اشتراک بگذارید.

نمایندگان پارلمان در حکومتها، مهمترین ارتباط دهندگان میان حاکمان و مردم بحساب می آیند. با وجود نمایندگان قوی در پارلمان ها، رابطه میان مردم و حکومت بسیار قوی میشود. وقتی نمایندگان قوی شدند، نظارت مردم بر حاکمان نیز بیشتر میشود. در برخی از کشورها، قانون گذار، یک نقش صوری است و رابطه ای میان حاکم و مردم وجود ندارد. وقتی پارلمان ها ضعیف باشند احتمال بسیار زیادی وجود دارد که رابطه میان حاکمان و مردم، به جای اینکه به حکومت داری تبدیل شود، به دیکتاتوری تبدیل می شود. اما شاخصهای یک انتخابات باز و کارآ برای بوجود آوردن یک پارلمان قوی چیست؟

تصور کنید که کشوری تصمیم می‌گیرد یکی از موانع مزمن و کهنه توسعه خود را از میان بردارد. بهترین متخصصان و دانشمندان آن کشور در آن زمینه خاص گردهم آورده می‌شوند و از آن‌ها خواسته می‌شود در مورد آن چالش مشخص و راه‌های مواجهه با آن هم‌فکری کنند. این افراد سال‌های سال از عمر خود را صرف تحصیل، پژوهش و کار اجرایی در آن حوزه کرده‌اند. این جمع ماه‌ها تلاش می‌کند و با وجود تمام اختلاف نظرها و بحث‌های علمی و تخصصی، راه‌حلی را تهیه و ارائه می‌کند. این سند می‌رسد به دست یک جمع محدود از مدیران که احتمالاً هیچکدام در کل عمر خود حتی یک مقاله چند صفحه‌ای در آن زمینه نخوانده‌اند. اما اعضای آن جمع محدود با اتکا به حس ششم بی‌همتای خود و با اعتماد به نفس کامل، آن سند را پاره کرده و دور میریزند. آنگاه خودشان از روی عشق به خدمت، فی‌البداهه دست به قلم می‌شوند و چند خطی مرقوم می‌دارند. البته این جمع چون باهم کمی رودر بایستی هم دارند و دوست ندارند که کسی جلسه را با دست خالی ترک کند، حل مشکل را بین خود تعارف می‌زنند و هر کدام بخشی از راه‌حل را متقبل می‌شوند. اکنون آن کشور منتظر است که کهنه مشکلش به واسطه آن مرقومه معجزه‌گر، برای همیشه حل شود!

اما رویکرد مبتنی بر شفافیت برای این داستان بسیار غم‌انگیز و متأسفانه رایج چه پاسخی دارد؟

در کشورهای مختلف، وب‌سایت‌های مختلفی برای بهبود ارتباط بین مردم و مسئولین تلاش می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین بخش‌های ارتباط مردم و مسئولین، ارتباط با نمایندگان مجلس‌های مختلف است که باید بیشترین ارتباط را با مردم داشته باشند. می‌توان نمایندگان مجلس را واسطی بین قلب اجتماع و مسئولین سطح بالای هر کشور یا دستگاه حاکمیتی دیگری دانست.  در این نوشته به بررسی سایت Vouliwatch.gr از یونان می‌پردازیم که مثال خوبی برای بهبود ارتباط مردم و نمایندگان مجلس است.

این سند گزارشی است از میزان تطابق پارلمان های کشورهای صربستان، کرواسی، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، آلبانی، اسلونی و مونتنگرو، با شاخص های بیانیه پارلمان باز. بر اساس این سند، پارلمان باید جامع، پاسخگو و علاقه مند به پاسخ دادن به شهروندان باشد. باز بودن پارلمان موجب میشود که شهروندان در فرآیند قانون گذاری شرکت کنند و اجازه میدهد تا از نمایندگان خود در پارلمان پاسخ بطلبند تا مطمئن شوند که منافع آنان در پارلمان مد نظر قرار میگیرد. "شفافیت"، "نظارت"،  "پاسخگویی" و "جلوگیری از فساد" در خانه ملت، از اهداف اصلی این سند است.

در این جزوه راهنمای خوبی در رابطه با نحوه و امکانات و ابزارهای مختلف یک وبسایت پارلمان ارائه شده است. هر چند مطالب این جزوه نسبت به استانداردهای روز قدری قدیمی است (نشر در سال 2009)، با این با توجه به وضعیت کنونی وبسایت مجلس کشورمان، بسیار قابل استفاده و روشن کننده خواهد بود.

یکی از حقوق ایتدائی مردم در هر کشوری، حق دانستن است. دانستن تمام اموری که مربوط به زندگی روزمره شان می شود و می تواند آنها را در تصمیم گیریها کمک کند. یکی از موارد مهم در این زمینه اطلاع داشتن از جزئیات اتفاقاتیست که در مجلس هر کشور به عنوان یکی از نهادهای حاکمیتی رخ می دهد. کشورهای مختلف دنیا تجربیات خوبی در این زمینه دارند ، که در این مطلب به تجربه کشور کانادا در شفافیت پارلمان پرداخته‌ایم.

ارائه اطلاعات پارلمان، نوعی شفافیت را ایجاد می‌کند که نتیجه آن اعتماد به فرایند، مشارکت مردم در ارزیابی و در نتیجه افزایش کارآمدی و کاهش فساد آن نهاد خواهد بود. اما نحوه ارائه این اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های موجود، پایگاه داده پارلمان انگلستان را معرفی می‌کنیم.