اندیشکده «شفافیت برای ایران»

مدیریت بحران همواره یکی از چالش‌های اصلی در بلایای طبیعی و حوادث پیش‌بینی نشده در کشور ما بوده است. یکی از کارهایی که می‌تواند مدیریت بحران‌ها را ارتقاء دهد، استفاده از شفافیت، داده باز و جمع‌سپاری است. آقای ملک‌نژاد، از کارشناسان شفافیت برای ایران، در برنامه پایش که در تاریخ 28 آبان‌ماه به روی آنتن رفت، به بررسی شفافیت و جایگاه آن در مدیریت بحران پرداخت.

اکوسیستم داده‌باز تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که شناسایی این عوامل، گام مهمی برای طراحی و ارتقای این اکوسیستم می‌باشد. در این مطلب به صورت خلاصه و با استفاده از مقالات و پژوهش‌های این حوزه، عواملی که بر اکوسیستم داده‌باز مؤثرند، معرفی خواهند شد.

تولید و ارائه اطلاعات پایه زمین‌شناسی (به دلیل دارا بودن ویژگی‌های یک کالای عمومی) بر عهده دولت‌ها است. هرچه این فرآیند تسهیل و داده‌ها و اطلاعات بیشتری در اختیار فعالان معدنی قرار بگیرد، این بخش از اقتصاد وضعیت بهتری خواهد داشت. پاپوا گینه نو، بوتسوانا و کانادا کشورهایی موفق در این زمینه هستند.

به جز EITI، برخی از کشورهای تاثیرگذار در صنایع استخراجی، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و کانادا، اقدام به تصویب قوانینی به جهت شفافیت این بخش از اقتصاد در جهان نموده‌اند. این قوانین شرکت‌هایی که در این کشورها ریشه دارند را ملزم به افشای اطلاعاتی پرداختی خود به دولت‌های صاحب منبع کرده‌اند. استرالیا نیز اقداماتی را در این زمینه آغاز کرده است که فعلا به نتیجه نرسیده است.

در فوریه سال 2011، زلزله شدیدی کرایست چرچ را لرزاند و 185 کشته برجای گذاشت و موجب بروز اختلال و آسیب قابل ‌توجه در بخش‌های وسیعی از شهری شد که پیش‌تر توسط زلزله دیگری تضعیف‌ شده بود. در واکنش به این زلزله، داوطلبان و مقامات در سازمان‌های امدادرسانی با استفاده از داده‌باز، ابزار منبع باز، به اشتراک‌گذاری داده‌های مطمئن و جمع‌سپاری موفق به ارائه مجموعه خدمات و سرویس‌های موردنیاز برای مقابله با این شرایط اضطراری شدند. این اقدامات عبارت بودند از: یک نرم‌افزار وب، حاوی اطلاعات اضطراری جمع‌سپاری شده که در 48 ساعت اولیه پس از زلزله، ۷۰ هزار بازدیدکننده داشت.

هدف از شفافیت مالکیت، بر ملا کردن مالک نهایی یک شرکت و کنترل‌کنندگان و ذی‌نفعان آن می‌باشد. در ادبیات به این فرد «مالک منتفع» (Beneficial Owner) می‌گویند. مالک منتفع یک شرکت می‌تواند با استفاده از ساختارهای پیچیده چندلایه شرکت‌های ناشناس، تراستها، بنیادها، و سهام بی نام یا با استفاده از زنجیره ای از اشخاص ثالث که به نمایندگی از این افراد فعالیت می‌کنند، مخفی بماند.

شاید مهم‌ترین دغدغه مسئولان در ایام نوروز مشکل تخلفات جاده‌ای باشد که روزانه ده‌ها نفر را به کام مرگ میکشاند. یکی از مهم‌ترین و فراگیرترین راه‌های دست‌یابی به تخلفات، گزارش‌های مردمی است. در بسیاری کشورها قوانینی وجود دارد علاوه بر حمایت از گزارشگران تخلف جوایزی نیز برای آن در نظر گرفته شده است. گزارش‌گری تخلف در حین رانندگی یکی از بهترین راه‌حل ها برای کنترل تخلفات می‌باشد.

وبسایت ‌My Hospitals سامانه‌ای دولتی در استرالیا است که به منظور دسترسی آسان همه‌ی جامعه‌ی استرالیا به اطلاعات عملکردی قابل مقایسه و موثق بیمارستان‌های دولتی و خصوصی ایجاد شده است. این سایت امکان مشاهده‌ی عملکرد بیش از 1000 بیمارستان دولتی و خصوصی بر اساس شاخص‌هایی مانند کارایی بیمارستان‌ها، زمان انتظار برای اورژانس یا عمل جراحی، درصد عفونت‌های اکتسابی در بیمارستان، زمانی که بیماران پس از پذیرش برای روندهای مختلف سپری می‌کنند و شاخص‌های دیگر را فراهم می‌کند.

شناسایی مناطق جرم‌خیز شهری این فرصت را در اختیار پلیس و مردم قرار می‌دهد تا بتوانند اقدامات پیش‌گیرانه‌ی جدی‌تری را انجام بدهند.در این مطلب سعی داریم ضمن معرفی دو سامانه از شهرهای لندن و بریزبین، نگاهی به تجربه کشورمان در این زمینه بیاندازیم.