اندیشکده «شفافیت برای ایران»

با توجه به اینکه شفافیت یکی از مهمترین ابزارهای مبارزه با فساد محسوب می‌شود، اکثر کشورها به سمت نهادینه کردن شفافیت در سیستم‌ها و ساختارهای دولتی و خصوصی حرکت می‌کنند. کشور نیجریه نیز یکی از کشورهایی است که اهمیت این موضوع را درک کرده است. در همین راستا این کشور، شفافیت قراردادهای نفتی را آغاز کرده است.

شفافیت قراردادهای نفتی نیجریه

شرکت ملی نفت نیجریه(NNPC)، شرکتی است که در مناقصه‌های سالیانه، نفت خام تولیدی این کشور را به حراج می‌گذارد. در سالهای قبل، این مناقصه پشت درهای بسته و به صورت محرمانه انجام می‌شد؛ به همین دلیل، فساد و اختلاس در این قراردادها دیده می‌شد.

محمدو بوهاری، رئیس جمهور نیجریه که با شعار ساختن بزرگ‌ترین اقتصاد آفریقا در انتخابات پیروز شد، وعده داده بود که اختلاس در شرکت ملی نفت نیجریه را از بین ببرد؛ اختلاسی که باعث می‌شد میلیاردها دلار سرمایه‌ی حاصل از فروش نفت خام نیجریه، به خزانه این کشور بازنگردد. در همین راستا، راهکاری که انتخاب شد، شفافیت قراردادهای نفتی نیجریه بود؛ بدین گونه که مناقصه‌های نفتی این کشور، به صورت مستقیم در تلویزیون نیجریه پخش شد.

ساز و کار مناقصه نفتی قبل از شفاف شدن آن‌، بدین گونه بود که این مناقصه‌ها در روزنامه منتشر می‌شدند و از خریداران تقاضا می‌شد که در این مناقصه شرکت کنند؛ اما مناقصه امسال تفاوتی با سال‌های قبل داشت؛ به جای اینکه مناقصه‌ها محرمانه باشد، به صورت شفاف در اختیار مردم قرار گرفت.

یکی از مسئولان شرکت ملی نفت نیجریه، با مصاحبه با شبکه‌های خبری گفت که در گذشته، به دلیل غیرشفاف بودن قراردادها، نفت بیشتری نسبت به تعهدات شرکت‌های طرف قرارداد، در اختیار این شرکت‌‌ها قرار می‌گرفت؛ به عبارت دیگر، فساد در این قراردادها وجود داشت. اما با شفاف کردن قراردادها، جلوی اینگونه فسادها گرفته شده و تفاوت‌هایی نسبت به قبل صورت گرفته است.

یکی از این تفاوت‌ها که بر اثر شفافیت در قراردادهای نفتی نیجریه به وجود آمد، این بود که شرکت ملی نفت نیجریه، به منظور حداکثر سازی درآمد نفتی این کشور، قرارداهای خود را با شرکت‌هایی امضاء کرد که توانایی تبدیل نفت به محصولات نفتی را داشته باشند. در این صورت، دلالان نفتی که حلقه میانی فروش نفت بودند، از چرخه‌ی فروش خارج شده و سودی که به دلالان تعلق می‌گرفت، مستقیم به دولت نیجریه پرداخت شد.

بنابراین دولت نیجریه با ایجاد یک قانون بی‌هزینه که همان شفاف کردن قراردادهای نفتی بود، توانست فساد را در قراردادهای نفتی خود از بین برده و همچنین سود حاصل از این قراردادها را افزایش دهد. این تجربه، یکی از تجربه‌های بسیاری است که کارآمدی شفافیت در مبارزه با فساد و افزایش کارآمدی ساختارهای دولتی را اثبات می‌کند.

این خبر، برگرفته از خبرگزاری رویترز می‌باشد.