شاید مهم‌ترین دغدغه مسئولان در ایام نوروز مشکل تخلفات جاده‌ای باشد که روزانه ده‌ها نفر را به کام مرگ میکشاند. یکی از مهم‌ترین و فراگیرترین راه‌های دست‌یابی به تخلفات، گزارش‌های مردمی است. در بسیاری کشورها قوانینی وجود دارد علاوه بر حمایت از گزارشگران تخلف جوایزی نیز برای آن در نظر گرفته شده است. گزارش‌گری تخلف در حین رانندگی یکی از بهترین راه‌حل ها برای کنترل تخلفات می‌باشد.

بهترین راهکار برای حل مشکل عدم حضور بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از نمایندگان مجلس در اکثریت جلسات خانه ملت، انتشار بروز اطلاعات مربوط به حضور و غیاب آنها در قالب‌های استاندارد ارائه داده به صورت عمومی است.

تمامی فعالان اقتصادی اعم از تولیدکنندگان و تجار نیازمند اخذ مجوزهای قانونی مربوط به موضوع فعالیت خود هستند. برای این کار متقاضی می‌بایست به مراجع مختلفی مراجعه نموده و فرایند مربوطه را طی نماید. به‌منظور تسهیل در این امر و همچنین جلوگیری از فساد در این حوزه، لزوم ایجاد شفافیت در فرایند اخذ مجوزهای قانونی موردنیاز فعالان اقتصادی از طریق ایجاد سامانه واحد و جامع جهت ارائه درخواست، پیگیری و اخذ نتایج ارزیابی مراجع قانونی به‌خوبی احساس می‌گردد.

در این قسمت از بررسی پورتال داده باز کشور انگلستان به بررسی چهار کارکرد دیگر از این مجموعه خواهیم پرداخت؛ تقاضای داده، داده ها بر اساس جغرافیا، نمودار سازمانی دولت انگلستان و نرم افزار های مبتنی بر داده های این پایگاه.

پورتال داده باز کشور انگلستان از اولین پورتال های داده باز است که فعالیت خود را در سال ۲۰۰۹  آغاز کرد. این پورتال توانسته است سطح قابل توجه ای از داده های دولت انگلستان را منتشر نماید. هم چنین نوآوری‌های انجام شده در این پورتال نیز شایسته بررسی است.در ادامه در سه قسمت به بررسی این پورتال خواهیم پرداخت.

در مطلب پیشین به بررسی وظایف و اختیارات یک نماینده مجلس پرداختیم. در این نوشته به بررسی فرایندهای نظارتی موجود در مجلس و نقد آ‌ن‌ها و ارائه راه پیشنهادی برای نظارت بر مجلس می‌پردازیم.

دولت انگلستان بعنوان مرجع رسمی تولید داده‌های سلامت انگلستان اطلاعات را بصورت داده‌باز در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد بنابراین شرکت‌های خصوصی می‌توانند با استفاده از این داده‌های حاکمیتی، خدماتی رقابتی ارائه کنند تا استفاده از این داده‌ها برای عموم مردم تسهیل شود؛ بطور مثال با استفاده از بصری‌سازی (visualizing) داده‌ها و تصاویر و جداول تعاملی (interactive). در ادامه به معرفی یکی از این خدمات به نام find the best پرداخته می‌شود.

در قسمت قبل به بررسی مفهوم شفافیت و مصادیق آن در نظام اداری پرداختیم. در این بخش تلاش می‌­شود تا با بررسی مصادیق مختلف، کارکردهای شفافیت در توانمندسازی فرآیند خط­مشی­گذاری مشخص شود. در این نوشته چهار مصداق مهم و کاربردی ناظر به چرخه خط­مشی اشاره می‌­شود و مورد بررسی و تحلیل قرار می­‌گیرد. البته به این معنا نیست که توانمندسازی خط‌مشی با رویکرد شفافیت تنها منحصر به این چهار مصداق است.

وبسایت NHS.uk یکی از وبسایتهای اصلی زیرمجموعه طب ملی انگلستان است که خود را با عنوان «انتخاب (Choice)» معرفی می‌کند. این وبسایت، مجموعه‌ای از اطلاعات را در مورد ارائه‌دهندگان خدمات بصورت متمرکز، مطمئن، دقیق، به روز و قابل مقایسه در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا بتوانند ارائه‌دهندگان مختلف را در این شاخص‌ها با یکدیگر مقایسه کرده و «انتخاب»های درستی داشته باشند. شاخص‌های عمومی این سامانه برای مقایسه‌ی بیمارستان‌ها در ادامه ذکر شده‌اند.

سامانه‌ی «نظر بیمار» (patientopinion.org.uk) پایگاهی به منظور تجمیع و مطالبه‌ی داستان‌هایی است که عموم مردم در مورد نظام سلامت ملی اسکاتلند (NHS Scotland) تجربه کرده‌اند. این سامانه بصورت جمع‌سپاری، «خوبی»ها و «بدی»های نظام NHS اسکاتلند را تجمیع می‌کند و تجربیات آنها را به مسئولین مربوطه انتقال می‌دهد. طبق آخرین آمار این سامانه، در ماه اخیر 76% از تجربیات و داستان‌های مردم، پاسخ مسئولین را به همراه داشته و 7 درصد از آنها موجب تغییر در این نظام سلامت شده است.

هماهنگ و متناسب بودن قوانین با عالم اجرا از اهمیت خاصی برخوردار است. قانون خوب قانونی است که قانون‌گذارش از همان اولین لحظه به اجرا شدنش فکر کرده باشد. در مواردی تشریفات یا شکلی که قانون‌گذار برای اجرای قانون در نظر می‌گیرد، باعث عسر و حرج می‌شود.

در سال 2015 حدود 71 هزار پزشک در آلمان از صنعت دارویی پول دریافت کردند. انتشارات اشپیگل آنلاین و مؤسسه‌ی «اصلاح‌کننده»^[1] بصورت مشترک پایگاه داده‌ای را ایجاد کرده‌اند که به شما اجازه می‌دهد مقدار دریافت پزشکان آلمانی را مشاهده کنید. این پایگاه داده مبتنی بر «شفافیت داوطلبانه»‌ی پزشکان تشکیل و منتشر شده است.

پایگاه اینترنتی they made a promise  با ثبت وعده‌های مسئولین و قرار دادن یک سرآمد برای هر وعده‌ای، نه‌تنها آرشیوی از وعده‌های احزاب، دولتی‌ها و سیاستمدارها تهیه کرده است بلکه این امکان را به مخاطبان خود می‌دهد تا میزان تحقق این وعده‌ها را تخمین بزنند. این پایگاه هم‌چنین به مخاطبان خود اجازه می‌دهد تا وعده‌ی مسئولان را ثبت کنند و به این صورت یک اجماع همگانی برای پیگیری وعده‌ها فراهم ساخته است. در ادامه می‌کوشیم با توضیح این سایت، بیشتر با آن آشنا شویم.

این پایگاه در معرفی خود اظهار می‌کند که یک سایت مستقل است که با ثیت وعده‌های مسئولین، تلاش می‌کند تا آن‌ها را نسبت به مردم پاسخگوتر سازد. سازندگان این سایت ادعا می‌کنند که سیاستمداران تنها برای جلب آرای مردم در انتخابات، وعده و وعید می‌دهند و بعد از انتخاب‌شدن، بیشتر این وعده‌ها را یا فراموش کرده و یا زیرپا می‌گذارند و این چرخه تا انتخابات بعدی ادامه پیدا می‌کند. با طراحی این سایت تلاش شده است تا این وعده‌ها در معرض دید مردم قرار بگیرد و آن‌ها قضاوت کنند که تا چه میزان تحقق یافته است. 

در صفحه‌ی اول سایت می‌توانید عکس سیاستمدارها را ببینید و به تفکیک سیاستمدار وعده‌های او را مشاهد کنید هم‌چنین می‌تواندی تمام وعده‌های دولت یا یک حزب مشخص را به‌صورت یکجا مشاهده کنید تا صحت وعده‌های دولت حاکم را در برابر احزاب دیگر که برای کسب قدرت تلاش می‌کنند، بسنجید. هم‌چنین برای راحتی جستجوی وعده‌ها، می‌توانید آن‌ها را در ذیل یک موضوع مشخص مانند حوزه‌های سلامت، اقتصاد، رفاه، اشتغال‌زایی و مسکن در یک‌جا گرد آورید. دسته‌بندی جالب و کاربردی دیگر این وعده‌ها، متمایزساختن آن‌ها بر حسب آخرین وعده‌ها، محبوب‌ترین وعده‌ها و هم‌چنین وعده‌هایی است که بیشترین بازدید را به همراه داشته‌اند.

 این طبقه‌بندی‌های مختلف وعده‌ها به مخاطب کمک می‌کند تا تحلیل‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مختلفی را با اختصاص کمترین زمان آماده کند. برای مثال فرض کنید می‌خواهید تا اهمیت یک حزب مشخص به حوزه‌ی سلامت را ارزیابی کنید، کافی است تا با انتخاب موضوع سلامت، تعدد و اجرایی‌شدن وعده‌ها نسبت به احزاب مختلف را برآورد کرده و به تحلیلی مستند دست یابید. یا تصور کنید وجود یک فرد به‌خصوص را در یک حزب آسیبی برای آن حزب قلمداد می‌کنید، در این‌صورت می‌توانید با نشان‌دادن عملی‌نشدن وعده‌های آن فرد به‌خصوص و مقایسه‌ی آن با میانگین بالای پاسخگویی و صداقت سایر افراد این حزب به این نتیجه دست یابید.

برای مثال در این تصویر می‌توانید وعده‌ی دیوید کامرون نخست‌وزیر انگلستان را مشاهده کنید که مدعی شده است تا پایان سال 2020، مبلغ مستمری شخصی را تا دوازده‌هزار و پانصد یورو افزایش دهد. همان‌گونه که می‌بینید دیوید کامرون اظهار کرده است که اگر محافظه‌کارها روی کار بمانند، او با نوآوری در فرآیند قانون‌گذاری،  اقشار کم‌درآمد را از پرداخت مالیات معاف کند. متن کامل اظهارات وی در این تصویر آمده است و در نهایت مشاهاده می‌کنیم که در پایان تصویر منابع اظهارات وی ذکر گردیده است. همان‌گونه که گفته شد سرآمد این وعده در سال 2020 خواهد بود و وضعیت این وعده در حال رصد است. در پایان نیز مخاطبان می‌توانند پیش‌بینی کنند که آیا این وعده محقق می‌شود و یا زیرپا گذاشته می‌شود. همان‌گونه که می‌بینید بیشتر کاربران اعتقاد دارند که این وعده کامرون محقق خواهد شد.

با مروز این وعده نخست‌ویزیر انگلستان به کاربرد دیگر این سایت پی می‌بریم. این سایت توانسته است نقش یک ابزار تبلیغاتی قوی را برای محافظه‌کارها و نخست‌ویزر کنونی‌شان بازی کند. همان‌گونه که دیدید، وعده‌ی اقتصادی دیوید کامرون منوط به روی کارآمدن محافظه‌کارها در انتخابات بعدی شده است. وعده‌ای که اکثریت کاربران سایت آن را قابل تحقق می‌دانند. بدین صورت خیلی از افرادی که هنوز برای رأی خود تصمیم نگرفته‌اند با مشاهده‌ی این وعده و اقبال مردم به تحقق آن در آینده، قدری به‌سوی حزب محافظه‌کار متمایل می‌شوند.

سیاستمدارن وعده های زیادی می‌دهند ...

1- وقتی یک وعده توسط خوانندگان و نویسندگان سایت درج می‌شود، محتویات آن با دقت بررسی می‌شود.

2- سایت از اطلاعات در دسترس عموم و منابع دست‌اول نظیرجملات کوتاه و بیانیه‌های سیاستمداران استفاده می‌کند.

3- تمامی وعده‌ها به همراه منابع و اطلاعات وابسته به آن‌ها، در آرشیو سایت ذخیره می‌گردد.

ما باید بدانیم که صدایمان به جایی رسیده است ...

4- در صورتی که چهارچوب زمانی مشخصی برای یک وعده‌ی یک سیاستمدار تعیین نشده باشد، سرآمد وعده‌ی او تا زمان باقی ماندن او در آن جایگاه است.

5-وضعیت اولیه یک وعده با عبارت‌های « در حال رصد » و « اگر انتخاب شود » مشخص می‌گردد. عبارت « در حال رصد » برای وعده‌هایی استفاده می‌شود که سیاستمداران آن‌ها رأی آورده‌اند.

6- در فرآیند رصد وعده‌ها، بروزرسانی‌های منظم لحاظ می شود، کاربران سایت به تأیید یا رد یک وعده تشویق می‌شوند، آن‌ها هم‌چنین می‌توانند نظر دهند، گزارش‌ها و اطلاعات مرتبط با آن‌ها را تصحیح کنند و بدین‌وسیله به شناسایی وعده‌های مهم‌تر کمک کنند.

و حساب کسانی را که به وعده خود عمل نمی‌کنند داشته باشیم ...

7-  از خوانندگان دعوت می‌شود تا به اجرا یا عدم اجرای یک وعده رأی بدهند.

8- تلاش می‌شود تا سیاستمداران برای وعده‌هایی که زیر پا گذاشته‌اند از طریق ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی مورد بازخواست قرار گیرند.

9- مخصوصا برای قول‌های مهم زیرپا گذاشته شده کمپین تشکیل شده و یا عریضه نوشته می‌شود.