اندیشکده «شفافیت برای ایران»

به دلیل گستره عظیم تجارب و مصادیق موجود درباره شفافیت نظام سلامت، مدلی جامع و مانع برای تقسیم بندی و نظم دهی این تجارب تهیه شد بصورتیکه امکان استفاده از این مدل در حوزه‌های دیگر نیز وجود دارد.

آیا تا بحال برای شما پیش‌‌آمده است که بخواهید از آن‌چه در جلسات شورهای مختلف می‌گذرد مطلع شوید؟‌ ما به عنوان طی شرکت در انتخابات کسانی را برای ایفای مسئولیت‌های مختلف در مناصب مختلف کشور انتخاب می‌کنیم. نتیجه‌ی آرای ما  شوراها و کمیسیون‌هایی است که اعضای آن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با آرای ما و دیگر شهروندان جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده‌اند. اما متاسفانه به علت ضعف قانونی، اطلاعات چندانی منتشر نمی‌شود. مردم هم تا اطلاعات درست، دقیق و جزئی از مسائل مطرح در شوراها و کمیسیون‌های مختلف نداشته باشند، نمی‌توانند به درستی بر نماینده‌های خود نظارت کنند.

تصور کنید که کشوری تصمیم می‌گیرد یکی از موانع مزمن و کهنه توسعه خود را از میان بردارد. بهترین متخصصان و دانشمندان آن کشور در آن زمینه خاص گردهم آورده می‌شوند و از آن‌ها خواسته می‌شود در مورد آن چالش مشخص و راه‌های مواجهه با آن هم‌فکری کنند. این افراد سال‌های سال از عمر خود را صرف تحصیل، پژوهش و کار اجرایی در آن حوزه کرده‌اند. این جمع ماه‌ها تلاش می‌کند و با وجود تمام اختلاف نظرها و بحث‌های علمی و تخصصی، راه‌حلی را تهیه و ارائه می‌کند. این سند می‌رسد به دست یک جمع محدود از مدیران که احتمالاً هیچکدام در کل عمر خود حتی یک مقاله چند صفحه‌ای در آن زمینه نخوانده‌اند. اما اعضای آن جمع محدود با اتکا به حس ششم بی‌همتای خود و با اعتماد به نفس کامل، آن سند را پاره کرده و دور میریزند. آنگاه خودشان از روی عشق به خدمت، فی‌البداهه دست به قلم می‌شوند و چند خطی مرقوم می‌دارند. البته این جمع چون باهم کمی رودر بایستی هم دارند و دوست ندارند که کسی جلسه را با دست خالی ترک کند، حل مشکل را بین خود تعارف می‌زنند و هر کدام بخشی از راه‌حل را متقبل می‌شوند. اکنون آن کشور منتظر است که کهنه مشکلش به واسطه آن مرقومه معجزه‌گر، برای همیشه حل شود!

اما رویکرد مبتنی بر شفافیت برای این داستان بسیار غم‌انگیز و متأسفانه رایج چه پاسخی دارد؟

در کشورهای مختلف، وب‌سایت‌های مختلفی برای بهبود ارتباط بین مردم و مسئولین تلاش می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین بخش‌های ارتباط مردم و مسئولین، ارتباط با نمایندگان مجلس‌های مختلف است که باید بیشترین ارتباط را با مردم داشته باشند. می‌توان نمایندگان مجلس را واسطی بین قلب اجتماع و مسئولین سطح بالای هر کشور یا دستگاه حاکمیتی دیگری دانست.  در این نوشته به بررسی سایت Vouliwatch.gr از یونان می‌پردازیم که مثال خوبی برای بهبود ارتباط مردم و نمایندگان مجلس است.

مشکل کمبود مقطعی دارو در ایران منجر به ایجاد سامانه‌ای به نام «سامان دارو» شده است که می‌توان با استفاده از آن، داروخانه‌هایی که داروی مدّنظر را دارند شناسایی کرد سپس به داروخانه مراجعه نمود. در این مطلب به معرفی این سامانه و بررسی نقاط قوت و ضعف آن و ارائه پیشنهاداتی جهت ارتقاء آن پرداخته می‌شود.

با گسترش فرهنگ مشارکتی و توسعه فناوری‌های ارتباطاتی، نهادهای سنتی می‌توانند شفافیت و بازبودن را با روش‌های مشارکت‌جویانه دیجیتال بکار گیرند. یکی از این روش‌ها جمع‌سپاری (Crowdsourcing) است. این روش‌ها هنوز جدید و بیگانه به نظر می‌رسند، در حالی که تا حد خوبی می‌توانند تبدیل به یک هنجار گردند. مبتنی بر موردکاوی‌های موجود پیرامون 'جمع‌سپاری در خط‌مشی‌گذاری، مشخص گردید است که شهروندان مایلند بر فرایند خط‌مشی‌گذاری اثر بگذارند، چه در انجام اصلاحات قانونی و چه در اولویت‌بندی بودجه خدمات عمومی. آنها مایلند با استفاده از روش‌های دیجیتال، نظرات خود را بیان کرده و دانش خود را در حوزه‌هایی که به آنها مرتبط است به اشتراک بگذارند.

آن‌چه در ادامه می‌آید گزارشی است از سازمان شفافیت بین‌الملل با عنوان «توانمندسازی شهروندان در مقابل فساد» که ترجمه آن تقدیم می‌شود.

سازمان شفافیت جهانی در سال 2013 بزرگ‌ترین تحقیق خود را در زمینه‌ی فساد در سطح جهانی انجام داد؛ تا نظر افکار عمومی را دراین‌باره به دست آورد. سازمان از 114 هزار نفر در 107 کشور جهان درباره‌ی نظرات و تجربیاتشان دراین‌باره پرس‌وجو کرد. آنچه آن‌ها به سازمان گفتند تأیید می‌کرد که مردم سراسر جهان از فساد گسترده و عدم پاسخگویی، شفافیت و صداقت در فعالیت‌های سیاستمداران، مقامات دولتی و مدیران اقتصادی خشمگین هستند. مردم تغییری فوری در این زمینه می‌خواهند؛ و نقش خود را در این زمینه مؤثر می‌دانند؛ 69 درصد از آن‌ها می‌گویند که فساد را گزارش داده‌اند.

از آنجایی که خدمات سلامت کالای بی­‌کشش به شمار می‌­آیند، ارائه­‌دهندگان خدمات سلامت می­توانند قیمت خدمات را تا جای ممکن افزایش دهند و مردم راهی به جز خرید خدمت ندارند. یکی از تاکتیک­ها برای کاهش دادن مخارج، افزایش شفافیت قیمت در خدمات سلامت با هدف کاهشِ کلّی قیمت­ها است.

پایگاه اینترنتی Alec در یکی از صفحات خود مصوبه شفافیت در آموزش عالی ایالات متحده آمریکا را منتشر کرده است. مطابق این مصوبه دانشگاه‌ها ملزم به ارائه‌ی مجموعه‌ای از اطلاعات هستند که با در دسترس‌بودن این اطلاعات علاوه بر این‌که حجم انبوهی از داده‌های آکادمیک در اختیار دانشجویان و اساتید قرار می گیرند، در فضای مدیریتی نیز، نقاط قوت و ضعف و یا کمبودهای یک مجموعه‌ی آموزش عالی شناسایی شده و به‌صورت یک گزارش در اختیار مقامات مسئول قرار می‌گیرد.

دریافت فایل گزارش:

Political Finance Regulations around the World – An Overview of the International IDEA Database, International Institute for Democracy and Electoral Assistance (International IDEA), 2012

منبع اصلی گزارش:

http://www.idea.int/publications/political-finance-regulations/index.cfm

فهرست مطالب گزارش:

عرصه سیاست و مسائل مالی ارتباط تنگاتنگی دارند که این ارتباط خود را در محل‌های مختلفی نمایش می‌دهد، از تأمین هزینه‌های روزانه احزاب گرفته، تا هزینه‌های سرسام‌آور کارزارهای انتخاباتی، از پول‌های لازم برای رسانه‌های احزاب گرفته، تا پول‌هایی که برای امور لابی هزینه می‌گردد. هرچند هزینه کردن این پول‌ها لازم است، اما در صورت عدم ارائه چارچوب برای آنها می‌تواند دارای مفاسد زیادی گردد. متاسفانه کشور ما نیز از این پدیده‌ها مستثنی نیست، و از نظر قوانین این حوزه از ضعف جدی رنج می‌برد. لذا نیاز است تا قوانین مناسبی برای آنها تدوین شده، تلاش گردد تا با سازوکارهایی حسن اجرای آنها تضمین گردد.

در حکومت اسلامی، ولایت فقیه، راهنما و هدایت کننده‌ی جامعه به سمت کمال می‌باشد. به همین دلیل، بیانات رهبری، مرجع مهمی برای تشخیص وظایف جامعه و افراد می باشد. در کلام مقام معظم رهبری، بیاناتی پیرامون شفافیت وجود دارد. در این نوشته‌ی مختصر، این موضوع را در کلام امام خامنه‌ای(مدظله العالی) بررسی می کنیم.