ق شهرونان در دسترسی به اطلاعات در اختیار نهادهای دولتی یکی از مهم‌ترین حقوق بشری است که ارتباطی نزدیک با آزادی اطلاعات، آزادی بیان و شفافیت دارد و تضمین کننده مشارکت آنان در حیات سیاسی و نیز یکی از پایه‌های مردم سالاری در جوامع است. اگرچه پیشتر نشانه‌هایی از به رسمیت شناخت این حق در نظام حقوقی ایران به چشم می‌خورد، اما تصویب قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» را می‌توان نخستین و جدی‌ترین گام در این زمینه دانست. مقاله حاضر در پی آن است که این قانون را مورد بررسی قرار دهد.

احتمالا شما هم آقای تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee) را می‌شناسید: ایشان مخترع شبکه جهانی وب (World Wide Web)، مدیر بنیاد وب جهان‌گستر (World Wide Web Consortium - W3C) و از مؤسسین بنیاد داده باز (Open Data Institute) هستند (اطلاعات بیشتر پیرامون ایشان از ویکیپدیا).

البته مخترع www بودن ایشان تنها ویژگی جذاب ایشان نیست. ایشان روی مباحث داده متمرکز (Linked Data) داده باز تمرکز و تأکید ویژه‌ای دارند و معتقدند که اساسا این رویکرد است که ماهیت و ارزش واقعی وب را مشخص می‌کند. در همین زمینه ایشان ارائه‌هایی در تد (TED) داشته‌اند که با هم مشاهده می‌کنیم.

ارائه اول: فوریه 2009 - درباره ی وب آینده

لینک ارائه در تد فارسی

ارائه دوم: فوریه 2010 - سالی که داده های باز جهانی شدند

لینک ارائه در تد فارسی

پی‌نوشت:‌ البته ایشان ارائه دیگری هم در تد داشته‌اند که در مورد انتظار از آینده وب است که بدلیل فاصله از موضوع این پست از ذکر آن خودداری کردیم.

در ادامه ارائه مطالب مرتبط با شفافیت و داده باز در دانشگاه صنعتی شریف،بخش دوم مباحث با موضوع داده حکومتی باز ارائه گردید (البته با تکمیل بخش باقیمانده از جلسه قبل پیرامون شفافیت). بدیهی است که این ارائه نسبت به ارائه‌های قبلی غنی‌تر و کامل‌تر می‌باشد.

این گزارش نتیجه چهار ماه پژوهش درباره اهداف، چالشها، موفقیتها و آثار پروژه هایی است که استفاده از تکنولوژی آنلاین را برای بهبود شفافیت، پاسخگویی و مشارکت مدنی، در کشورای آمریکای لاتین، نیمه پایین آفریقا، آسیای جنوب شرقی، آسیای جنوبی، چین و اروپای مرکزی و شمالی را بررسی میکند. تیمی متشکل از هشت پژوهشگر منطقه ای در مجموع 37 مورد مرتبط با تکنولوژی را در این کشورها مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. این گزارش شامل خلاصه هایی از مطالعات موردی است که برای دسترسی به مصاحبه های انجام شده و اطلاعات بیشتر درباره این پژوهش میتوانید به سایت مربوطه مراجعه فرمایید.

این گزارش شامل سه بخش اصلی است. در بخش مقدمه، تفاوت میان نظارت سنتی ژورنالیستی بر اعمال دولت و نظارت آنلاین بوسیله دیتا های باز مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین در مقدمه مزایای شفافیت، پاسخگویی و مشارکت عمومی نیز بررسی خواهد شد. بخش دوم گزارش شامل دیدگاههای منطقه ای است که در هر دیدگاه به بررسی نقش تکنولوژی در بهبود و پیشبرد شفافیت و پاسخگویی در هر منطقه پرداخته است. در بخش سوم که بخش نتیجه گیری خواهد بود، برخی از روندهای موجود در هر منطقه و نتیجه گیری و پیشنهادات برای پژوهش های بعدی را در بر خواهد داشت.

دسترسی به فایل:

Technology for Transparency Network: A Project of Rising Voices

در ادامه مرور ابعاد داده باز در دنیای آکادمیک، در این پست مایلیم دانشکده فناوری، مدیریت و خط‌مشی (Faculty of Technology, Policy and Management) از دانشگاه فناوری دلفت کشور هلند (Delft University of Technology, the Netherlands) را به صورت مختصر معرفی نماییم. ابتدا شما به تماشای کلیپ زیبای معرفی رویکرد این دانشکده دعوت می‌نماییم:

یکی از پروژه‌هایی که در گروه فناوری اطلاعات و ارتباطات (Section of Information and Communication Technology) این دانشکده مورد پیگیری جدی قرار گرفته، موضوع داده باز و حکومت باز (Open data/open government) می‌باشد (صفحه مرتبط). از طریق این لینک‌ها می‌توانید به برخی کارهای علمی اعضای این گروه، و یا پایان‌نامه‌های کار شده در این حوزه دست یابید.

همانطور که استفاده از اینترنت و گوشی های همراه زیاد میشود، استفاده از تکنولوژی روز دنیا نیز راحت تر می گردد. تکنولوژی بعنوان یکی از مهمترین ابزارهای شفافیت و پاسخگویی میتواند از طریق ایجاد زمینه هایی برای مشارکت بیشتر شهروندان در تصمیم گیری ها و دریافت  و درخواست اطلاعات از حکومت هایشان و همچنین عرضه خدمات جدید دولت از طریق تکنولوژی، به شفافیت و پاسخگویی دولت ها کمک کند.

این جزوه به روند های استفاده از تکنولوزی در عرصه شفافیت و پاسخگویی در عرصه های مختلف جهانی می پردازد. 100 پروژه مختلف در سراسر آفریقا، آسیا، اروپا و آمریکای لاتین برای فهم چگونگی استفاده مردم از  تکنولوژی های جدید، رسانه ها و بخش خصوصی برای مشارکت بیشتر مردم در سیاستهای دولتی انجام شده است.

در این جزوه عوامل کلیدی و پیشنهاداتی برای پژوهش های بعدی در این زمینه ارائه شده است.

دسترسی به جزوه:

Global Mapping of Technology for Transparency and Accountabillity

مؤسسه جهانی مک‌کنزی بتازگی گزارشی بسیار مفید را پیرامون اثرات مختلف «داده باز» در حوزه‌های مختلفی همچون آموزش،‌ حمل و نقل، محصولات مصرفی، الکترونیک، نفت و گاز، سلامت، و حوزه مالی منتشر کرده است که از طریق این لینک قابل بازیابی است:

Open data: Unlocking innovation and performance with liquid information - McKinsey Global Institute (2013)

فایلی که معرفی می‌شود، یک پایان نامه دکتری در حوزه داده حکومتی باز و شفافیت و نقش آن در توسعه کشورهای در حال توسعه (و با بررسی خاص کشور قطر) می‌باشد. این پایان‌نامه حاوی مرور ادبیاتی بسیار مفید و غنی در حوزه مباحث مذکور، بطور ویژه در ادبیات آکادمیک بوده و از این حیث ارزشمند می‌باشد.

دریافت متن فایل پایان‌نامه:

Improving the Transparency, Openness and Efficiency of E-Government in Qatar in the Era of Open Government Data, and Beyond, Al-Kubaisi (2014)

چکیده و فهرست مطالب در ادامه مطلب

دارا بودن منابع طبیعی در هر کشوری، ممکن است که هم نعمتی برای آن کشور باشد و هم نقمت! همانطور که در این جزوه مشخص شده است، استقاده از منابع طبیعی برای پاسخ دادن به نیازهای داخلی و صادرات سوخت به باقی کشورها، یکی از مهمترین عوامل انفجار اقتصادی برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه بود، چرا که موجب شد تا بسیاری از مردمان این کشورها از فقر نجات یابند.

این هندبوک شامل 22 مقاله در حوزه شفافیت، داده باز و مسایل مرتبط با آن نظیر فرهنگ داده باز، استانداردهای داده باز و ... می باشد که توسط موسسه Code for America انتشار یافته است.

جدیدترین ارائه شفافیت در دانشگاه صنعتی شریف صورت پذیرفت که فایل‌های تصویری آنها در این پست ارائه می‌گردد. بدیهی است که این ارائه نسبت به ارائه‌های قبلی غنی‌تر و کامل‌تر می‌باشد.

مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum) اخیرا گزارشی بسیار جالب توجهی را با هدف بررسی «آینده حکومت‌ها» منتشر کرده است. این گزارش نقش فناوری، به‌ویژه فناوری ICT، بر متحول شدن نقش و جایگاه حکومت‌ها و مبارزه با فساد را مورد بررسی قرار داده و در نهایت 3 سناریوی مختلف را برای آینده حکومت‌ها تصویر کرده و ویژگی‌های هر یک را بررسی می‌نماید. این گزارش همچنین از این منظر قابل توجه است که نمونه‌های زیادی از تجربیات به‌کارگیری فناوری ICT در عرصه حاکمیتی و اثرات آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.