اندیشکده «شفافیت برای ایران»

در فوریه سال 2011، زلزله شدیدی کرایست چرچ را لرزاند و 185 کشته برجای گذاشت و موجب بروز اختلال و آسیب قابل ‌توجه در بخش‌های وسیعی از شهری شد که پیش‌تر توسط زلزله دیگری تضعیف‌ شده بود. در واکنش به این زلزله، داوطلبان و مقامات در سازمان‌های امدادرسانی با استفاده از داده‌باز، ابزار منبع باز، به اشتراک‌گذاری داده‌های مطمئن و جمع‌سپاری موفق به ارائه مجموعه خدمات و سرویس‌های موردنیاز برای مقابله با این شرایط اضطراری شدند. این اقدامات عبارت بودند از: یک نرم‌افزار وب، حاوی اطلاعات اضطراری جمع‌سپاری شده که در 48 ساعت اولیه پس از زلزله، ۷۰ هزار بازدیدکننده داشت.

در ژانویه 2011، اسلواکی روش حکومتی بی‌سابقه‌ای از باز بودن را معرفی کرد که لازمه آن انتشار آنلاین تمام اسناد مربوط به خرید عمومی (ازجمله رسیدها و قراردادها) که اعتبار قراردادهای دولتی مشروط به انتشار آن‌ها بود. در حال حاضر بیش از 2 میلیون قرارداد آنلاین ثبت‌شده و به نظر می‌رسد این اصلاحات تأثیر بسیار زیادی بر فساد و فضای کسب‌وکار و برداشت‌ها از فساد داشته است.

جمع‌آوری و تحلیل داده یکی از گام‌های اساسی پژوهش در بسیاری از زمینه‌های تحقیقاتی است. مدیریت صحیح داده‌های پژوهشی موجب می‌شود که پژوهشگران هم خود بتوانند بعدها به داده‌ها مراجعه کنند و در پژوهش‌های دیگر خود از آن‌ها استفاده نمایند، و هم با اشتراک‌گذاری داده‌ها این امکان را برای سایر پژوهشگران فراهم نمایند که بتوانند آن داده‌ها را برای اهداف دیگر مورد استفاده قرار دهند.

چکیده: اگر کتابخانه‌های دانشگاهی دیروز بر گردآوری و دسترس‌پذیری برون دادهای نهایی پژوهش ها یعنی مقالات و کتاب‌ها تمرکز داشتند، کتابخانه‌های امروز از ابتدا تا انتهای فرآیند پژوهش، از اطلاع‌یابی اولیه گرفته تا راهنمایی و مشاوره دادن به پژوهشگران در انتخاب نشریه برای انتشار مقالاتشان، در کنار آن‌ها هستند و به آن‌ها یاری می‌رسانند. یکی از نقش‌های اخیر پژوهشی کتابداران دانشگاهی، کمک به پژوهشگران در مدیریت داده‌های عظیم پژوهشی است که از خلال پژوهش‌ها به دست می‌آید و از آن به «کلان داده» یاد می کنند. ذخیره و نگهداری کلان داده‌ها، امکان استفاده مجدد از آن‌ها را در آینده و توسط دیگر پژوهشگران امکان‌پذیر می‌کند که می‌تواند برای جامعه دانشگاهی بسیار مفید باشد. نقش های بالقوه کتابداران دانشگاهی در مدیریت کلان داده‌های پژوهشی و خدماتی، در این مقاله تبیین شده است.

در راهبرد داده باز شهر لندن این طور اشاره شده است که « ما می خواهیم لندن به پویا ترین و مولد ترین بازار اطلاعات شهری تبدیل شود » و در بخش دیگری از این راهبرد آمده است که «ما از داده باز به منظور صرفه جویی در هزینه ها، فراهم کردن فرصت های نوآوری و ایجاد رشد اقتصادی بهره خواهیم برد ».

در سال 2011 بیانیه حکومت‌باز توسط 65 کشور مورد امضا قرار گرفت که در آن دولت‌ها به اجرای تعهداتی در زمینه‌های افزایش دسترسی به اطلاعات فعالیت‌های دولت، پشتیبانی از مشارکت مدنی، پیاده‌سازی بالاترین استانداردهای صداقت حرفه‌ای در سراسر ادارات و افزایش دسترسی به فناوری‌های جدید برای شفافیت و مسئولیت‌پذیری پایبند شدند. در این مطلب، این بیانیه را به همراه مطالب دیگری همچون شاخص داده‌باز، برنامه دولت ایالات متحده در زمینه داده باز و ...، مطالعه خواهید کرد.

دولت‌ها به این عقیده رسیده‌اند که شهروندان کنجکاو می‌توانند منبع دیجیتال قدرتمندی باشند و نفس حیات‌بخشی به سیستمهای قدیمی ‌بدمند. وقتی به دولت‌ها و فناوری فکر می‌کنیم، تصویری که به ذهن می‌آید، بیشتر شبیه به کامپیوترهای سنگین و یک نوار قرمز است، نه نوآورهای زیرکانه. اما همه چیز در حال تغییر است. افرادی که لباس جین پوشیده‌اند، راه خود را به دولت باز کرده‌اند و شروع به متحول کردن همه چیز نموده‌اند.

در این بخش، 10 گام و یا توصیه را به سیاست‌گذاران، طرفداران، کاربران، سرمایه‌گذاران و سایر ذی‌نفعان در جامعه داده‌باز ارائه می‌کنیم که به اعتقاد ما می‌تواند سرآغاز تحولی عمده باشد. برای هر مرحله، چند روش اجرای صریح – روش‌هایی برای تبدیل توصیه‌های کلی به تأثیر مهم را شرح می‌دهیم. این 10 توصیه و روش‌های اجرای آن‌ها برای ارائه نسل بعدی نقشه داده‌باز هستند. این دو، درک بهتری از چگونگی برآوردن پتانسیل داده‌باز - در مناطق جغرافیایی، بخش‌ها و جمعیتی به ما می‌دهند.

موفقیت یک پروژه توسط موانع و چالش‌های پیش روی آن تعیین می‌شود. چالش‌ها خود حاصل عملکرد متغیرهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متعدد هستند. علاوه بر این، ممکن است برخی از مناطق نسبت به سایر مناطق با موانع بیشتری مواجه باشند. در این مطلب به بررسی چالش‌های تأثیرگذاری داده باز می‌پردازیم.

در بررسی پروژه‌های داده‌باز در سراسر جهان، با تنوع گسترده‌ای در نتایج مواجه شدیم. برخی از کارها بهتر از سایرین بودند و برخی دیگر به‌ سادگی شکست‌ خورده بودند. Eightmaps یک مثال از چگونگی بروز عواقب ناخواسته ناشی از داده‌باز بود، اما بسیاری از نمونه‌های دیگر نیز وجود داشتند که GovLab به دلیل عدم دستیابی به یک تأثیر مهم و قابل‌ اندازه‌گیری تا این تاریخ، انتخاب نشدند. برخی از پروژه‌ها به‌خوبی در یک بعد خاص موفق عمل کردند در حالی‌ که در ابعاد دیگر با شکست مواجه شدند. برای رسیدن به پتانسیل مدنظر داده‌باز و میزان تأثیر مطالعات موردی مستقل ذکرشده در اینجا به درک بهتر – با جزئیات بیشتر - شرایط اجرایی نیل به موفقیت نیازمندیم.

تعیین تأثیر، نیازمند در نظر گرفتن تفاوت‌های ظریف و خاص است. در بسیاری از موارد، نتایج پروژه‌های داده‌باز، بیش از یک بعد از تأثیر را نشان می‌دهد. علاوه بر این، تأثیر مطالعات موردی ما بر زندگی مردم اغلب غیرمستقیم (و درنتیجه تا حدودی نامحسوس‌تر) و متأثر از تغییرات در روش تصمیم‌گیری و یا دیگر عوامل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی گسترده است. در این نوشته به بررسی چهار روش تأثیر داده‌باز در زندگی مردم می‌پردازیم.

مسئله فلسطین، یک مسئله جهانی محسوب می‌شود که توجه بسیاری از افراد، اقشار و گروه‌های مختلف را به خود جلب کرده است. فعالان حوزه داده و مصورسازی داده‌ها نیز از این مسئله جهانی عقب نمانده‌اند. تیم Visualizing Palestine یکی از تیم‌های فعال در مصورسازی داده‌های فلسطین است. در این مطلب به معرفی سایت این تیم می‌پردازیم.

در سومین و آخرین قسمت از مجموعه مطالب معرفی شاخص جهانی داده باز، به معرفی 15 دیتاست مختلفی که در این شاخص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، می‌پردازیم.