اندیشکده «شفافیت برای ایران»

در سومین و آخرین قسمت از مجموعه مطالب معرفی شاخص جهانی داده باز، به معرفی 15 دیتاست مختلفی که در این شاخص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، می‌پردازیم.

شاخص جهانی داده باز به مقایسه حدود 100 کشور مختلف در 15 مجموعه داده می‌پردازد. برای این نسخه، 1410 مجموعه داده دریافت کردیم که طبق تعریف باز بودن  تنها 10 درصد از آن‌ها باز هستند. شاخص جهانی داده باز تنها یک معیار نیست، بلکه می‌توان و بایستی از آن به‌عنوان ابزاری برای بهبود انتشار داده باز استفاده کرد و نیز داده‌ها را قابل جستجو، مفید و مؤثر نمود. به همین دلیل، فاز جدیدی به نام فاز گفت‌وگو برای این فاز در نظر گرفته‌شده است.

شاخص بین‌المللی داده باز ، Global Open Data Index، از سنجه‌های معتبر سنجش وضعیت باز بودن داده‌‌های حکومتی در کشورهای مختلف است. کشور عزیزمان ایران به رتبه 71 این شاخص در سال 2016 صعود کرده است؛ رشدی 46پله‌ای! اما آیا این تغییر رتبه نشان از باز شدن داده‌های حکومتی است؟ پاسخ این سوال را در ادامه مطلب بخوانید.

رصد وعده‌های انتخاباتی، می‌تواند مطالبه عمومی برای اجرایی شدن آن‌ها توسط نامزدهای انتخاباتی ایجاد کرده و نامزدها را ملزم به پایبندی به وعده‌هایشان کند. در همین راستا آقای خانی، کارشناس شفافیت در برنامه پایش به بررسی تجارب بین‌المللی در زمینه رصد وعده‌های انتخاباتی پرداختند. برای مشاهده این ارائه، به ادامه مطلب مراجعه کنید.

همه می‌دانیم که نامزد شدن در انتخابات و تبلیغ برای پیروزی در رقابت انتخاباتی،‌ لاجرم به پول نیاز دارد. هر نامزد انتخاباتی از راه‌های مختلفی اقدام به تأمین هزینه‌های انتخاباتی کرده و تلاش می‌کند تا بتواند با جمع‌آوری هرچه بیشتر سرمایه،‌ تبلیغات بیشتر و موثرتری داشته باشد. اما این پول‌ها از کجا می‌آیند و چگونه هزینه می‌شوند؟ این "حق" رأی دهندگان است که بدانند نامزد مورد نظرشان چگونه هزینه تبلیغات خود را تهیه و چگونه آن را هزینه می‌کنند. در این مطلب به بررسی تجارب اعلام عمومی هزینه‌های انتخاباتی در کشورهای شیلی، هند، لتونی، فیلیپین و ایالات متحده می‌پردازیم.

مدلهای ارزیابی شفافیت پارلمانی، مدلهایی برای رتبه بندی و شناخت وضعیت موجود هر یک از پارلمان ها نسبت به شاخص های شفافیت پارلمانی است. بسیاری از کشورها پارلمان کشور خود را با شاخصهای موجود برای شفافیت پارلمانی سنجیده اند و یا خود شاخص هایی را برای شفافیت پارلمانی تعیین نموده اند و بر اساس آن، به شفافیت پارلمان خود نمره داده اند. در این پست به بررسی این مدلها و تجربیات کشورهای مختلف در این زمینه پرداخته ایم.

بنیاد دانش باز(Open Knowledge) به منظور بررسی روند این‌که چه حکومت‌هایی داده‌های خود را باز می‌کنند، از سال ۲۰۱۳ این روند را در قالب چندین شاخص(Index) پیگیری می‌کند. 

شبکه جهانی OD500 یک شبکه‌ی بین‌المللی از سازمان‌هایی است که می‌خواهند موارد استفاده و تاثیر داده باز را مورد مطالعه قرار دهند. این شبکه‌ی جهانی که توسط آزمایشگاه حکمرانی (GovLab) هماهنگ می‌شود، به سازمان‌های شرکت‌کننده امکان تجزیه و تحلیل داده باز در کشور خودشان را مٍی‌دهد، به نحوی که از نظر جهانی قابل مقایسه و همچنین از نظر داخلی معین باشد. شبکه‌ی جهانی OD500 با این فرض شروع به کار می‌کند که تنها با نقشه‌برداری از استفاده‌ی داده باز، درون و میان کشورها، می‌توان به رویکردهای جدیدی برای درک تاثیرات اقتصادی و اجتماعیِ داده باز حکومتی رسید.

کنفرانس سالانه‌ی داده باز (International Open Data Conference)، مهم‌ترین کنفرانس این حوزه است که هر سال در یکی از کشورهای دنیا برگزار می‌شود که چهارمین دوره آن 15 و 16 مهرماه در مادرید اسپانیا خواهد بود. این کنفرانس با محوریت حضور سیاست‌گذاران، فعالان اجتماعی، پژوهشگران و دیگر اعضای جامعه‌ی جهانی برگزار می‌شود، فرصت خوبی برای حضور و هم‌افزایی گروه‌های مختلف با تجربیاتی متفاوت و ارزشمند از سراسر جهان است. در ادامه به معرفی این کنفرانس، محورهای اصلی و راهبردهای آن می‌پردازیم.

پایگاه Legislative Openness Data Explorer  با گردآوری اطلاعات از مجالس دنیا توانسته است به مقایسه‌ی سی و یک کشور از منظر شاخص‌های شفافیت و داده‌باز پارلمانی بپردازد. اطلاعات این پایگاه از مراکز رصد و نظارت بر مجالس در کشورهای مختلف و هم‌چنین به‌صورت جمع‌سپاری تهیه شده است. در این گزارش ضمن معرفی این پایگاه می‌کوشیم تا به مقایسه‌ی چهار کشور کلمبیا، غنا، اردن و انگلیس از منظر شفافیت پارلمانی بپردازیم.

در سال 2012، بانک جهانی نتایج مطالعه‌ای را منتشر می‌کند که روی 87 کشور دنیا و پیرامون برخی از قوانین پایه حکمرانی انجام می‌دهد که بخشی به «تجربه بین‌المللی پیرامون افشای درآمدها و دارایی‌های مسئولین» مربوط می‌شود. در این مطلب مروری گذرا بر دستاوردهای آن پژوهش خواهیم داشت.

سازمان جهانی بهداشت، پروژه‌ای را با عنوان «اتحاد شفافیت دارویی (MeTA)» به صورت آزمایشی در چند کشور جهان هدایت کرده است. در پایگاه اینترنتی www.medicinestransparency.org اطلاعات مفصلی از نحوه‌ی شکل‌گیری و هدایت این پروژه در دسترس عموم مردم قرار دارد. متن پیش رو خلاصه‌ای از گزارش متا با عنوان «مروری بر نمونه آزمایشی» است. این گزارش به صورت کامل در 32 صفحه از طریق این پیوند در دسترس است. بخش اول ترجمه این گزارش را از اینجا بخوانید. در ادامه‌ی بخش اول این گزارش، بخش دوم به بررسی تجارب کشورهای شرکت‌کننده می‌پردازد.