اندیشکده «شفافیت برای ایران»

ارزش قراردادهای دولتی در سال، به تریلیون‌ها دلار می‌رسد. طبیعی است که بازاری به این وسعت، همواره دستخوش سوء استفاده‌های مختلف می‌شود. یکی از راهکارهای جلوگیری از این سوء استفاده‌ها، شفافیت قراردادهای دولتی و باز کردن داده‌های این قرارداد‌هاست.

«اندیشکده شفافیت برای ایران» تیرماه 98  با همکاری «مرکز بررسی‎های استراتژیک ریاست جمهوری» در مقاله‌ای با عنوان «ارزیابی لایحه شفافیت» به ارزیابی لایحه تقدیمی دولت دوازدهم به مجلس در این زمینه پرداخته است. 

مبارزه با فساد، اولین و روشن‌ترین پیامد شفافیت است اما پیامدهای دیگری مثل «بهبود عملکرد بخش عمومی، ارتقاء کارایی، افزایش پاسخگویی، افزایش اعتماد مردم و تأثیرگذاری آن‌ها در سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها» را می‌توان از نتایج شفافیت دانست.

یکی دیگر از اشکال تعارض منافع، «مالکیت یا دارا بودن سهام شرکت خصوصی از سوی مقامات دولتی» است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز فساد شود. این مقامات ممکن است از مدیران تا کارکنان بخش دولتی را شامل شود. در زمینه‌ی سهام‌داری کارکنان دولت، قوانینی وجود دارد که پیش از ورود به بحث تعارض منافع ناشی از مالکیت یا دارابودن سهام شرکت‌های خصوصی، بهتر است این قوانین مرور شوند.

از آنجا که قوه قضاییه در فرآیند توسعه سیاست عمومی، شناسایی و حمایت از حقوق شهروندی و کنترل قدرتهای دولتی مشارکت گستردهای دارد، اعمال اصلاحات شفافیت توسط این قوه میتواند تاثیر مثبتی بر صلاحیت نهادی، افزایش مشروعیت و اقتدار آن نسبت به دیگر بازیگران سیاسی و بهبود روابط آن با شهروندان داشته باشد. به عنوان نمونه در اکثر کشورهای آمریکای لاتین مردم عملکرد قوه قضاییه را کُندتر از آن چیزی که در واقع هست، میپندارند؛ در حالی که انتشار اطلاعات میتواند این تصور نادقیق را اصلاح کند.

به نظر شما تدوین بودجه چه فایده­ای دارد و اگر بودجه وجود نداشته باشد چه اتفاق خاصی می‎افتد (که در صورت وجود آن نمی‎­افتد)؟ مثلاً اگر قرار باشد اداره امور مالی دولت براساس بودجه نباشد، آیا آسمان به زمین می‎­آید؟ پاسخ به این سؤال ظاهراً بدیهی، از آن جهت مهم است که پاسخ دقیق به آن تفاوت میان بودجه مؤثر و بودجه ضعیف، بودجه واقعی و بودجه تخیلی و بودجه خوب و بد را مشخص می‎­سازد.

سازمان‌های ناظر بر پارلمان سازمان‌هایی هستند که سه وظیفه نظارت بر پارلمان‌ و اعضای آن، اطلاع‌رسانی پیرامون اقدامات آنها و برقراری ارتباط میان شهروندان با نمایندگان را برعهده دارند. سازمان‌های ناظر بر پارلمان می‌توانند پارلمان‌ها را قوی‌تر، بازتر و پاسخگوتر سازند. این سازمان‌ها داده‌های پارلمانی که با زبانی غامض و پیچیده نگاشته شده را تفسیر کرده و برای عموم مردم قابل درک می‌کنند. این مطلب یه بازنشر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان "گزارش پارلمان الکترونیکی سال 2016، پیمایش سازمان‌های ناظر بر پارلمان" می‌پردازد.

شفافیت آراء نمایندگان زیرساختی‌ترین تغییر مجلس است، در صورت اصلاح این گلوگاه، اغلب رویه‌های غلط شکل گرفته در مجلس اصلاح خواهد شد و تا وقتی این موضوع تحقق نیابد مجلس به جایگاه واقعی خود نخواهد رسید.

اگر سازمان شما به دنبال اجرای یک رقابت چالشی است، ما اطلاعات فراوانی داریم که میتواند در این زمینه به شما کمک کند.

شاخص  ادراک فساد (CPI) در سال 1995 به عنوان شاخص ترکیبی برای سنجش ادراک فساد در بخش دولتی در کشورهای مختلف سراسر جهان رسمیت یافت. طی 20 سال گذشته، هم منابع مورد استفاده برای تدوین شاخص و هم متدولوژی آن تعدیل یافته و اصلاح شده‌اند. در سال 2012، تغییرات مهمی در متدولوژی ایجاد شد تا امکان مقایسه امتیاز در طول زمان میسر گردد، قابلیتی که پیش از سال 2012 ممکن نبود.

چگونگی بازاستفاده از اطلاعات دولتی به لحاظ قانونی و فنی را بررسی کردیم. مرحله بعدی تشویق دیگران به استفاده از داده است. این بخش به موارد اضافی می‌پردازد که انجام آن‌ها بازاستفاده داده را ارتقا می‌دهد.

بخش حاضر هسته اصلی کتاب راهنمای داده باز به شمار می‌رود. در این بخش توصیه‌های ملموس و مشروح پیرامون چگونگی بازکردن داده توسط دارندگان داده ارائه می‌شود. ما به مسائل اصلی می‌پردازیم، اما دشواری‌ها را نیز در نظر می‌گیریم. در پایان، مسائل ظریف‌تری که امکان دارد بوجود بیایند را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم.

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری گزارش توجیهی پیش‌نویس لایحه شفافیت را منتشر کرده است که در آن به بررسی مفهوم شفافیت، مبانی و توجیهات شفافیت، بررسی شفافیت در نظام‌های حقوقی فرانسه و آمریکا، آسیب‌ها و راهکارهای حمایت از شفافیت در نظام حقوقی ایران و بررسی الزامات شفافیت در حوزه‌های خاص می‌پردازد.