اندیشکده «شفافیت برای ایران»

حادثه‌ی پلاسکو،‌ ملت ایران را در بهت و غم فروبرده و خانواده‌‌هایی را دادغدار عزیزانشان کرده است. اما به راستی چگونه می‌توان از وقوع اتفاقات مشابه جلوگیری کرد؟ آیا واقعا چنین حوادثی گریزناپذیر هستند یا با گام‌هایی ساده و کم‌هزینه امکان پیشگیری وجود دارد؟ پاسخ این سوالات را در ادامه بخوانید.

در این بیانیه آمده است: اعلام عمومی حقوق و مزایای مدیران، تنها ابزار جبران ضربه مهم وارد شده به اعتماد مردم به نظام در موضوع حقوق‌های نجومی و بزرگترین ضامن برای عدم تکرار این پدیده‌های تلخ و گام مهمی در راستای تحقق ماده 19 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن است.

یکی از محورهای شفافیت مجلس، شفافیت حضور و غیاب نمایندگان است. در صورتی که حضور و غیاب نمایندگان به اطلاع عموم مردم برسد، ضمانت حضور به موقع و حاضر بودن نمایندگان در مجلس خواهد بود. در همین راستا، با این سوال که «اهمیت حضور به موقع نمایندگان مجلس در نگاه مقام معظم رهبری چیست؟» به بیانات مقام معظم رهبری رجوع کردیم. در جستجویی که داشتیم، به بیاناتی در این رابطه برخوردیم که می‌توانید در ادامه آن‌ها را مطالعه کنید.

در مطلب پیشین به بررسی وظایف و اختیارات یک نماینده مجلس پرداختیم. در این نوشته به بررسی فرایندهای نظارتی موجود در مجلس و نقد آ‌ن‌ها و ارائه راه پیشنهادی برای نظارت بر مجلس می‌پردازیم.

مسئولیت‌پذیری و جلوگیری از بروز فساد، همواره مهم‌ترین رکن اداره یک کشور به حساب می‌آید. حال هرچه وظیفه فرد یا افرادی مهم‌تر باشد، این اهمیت بیشتر بروز و ظهور پیدا می‌کند. یکی از وظایف خطیری که در یک کشور باید به بهترین شکل ممکن صورت پذیرد، وظیفه قانونگذاری و نمایندگی در مجلس تقنین می‌باشد. در این گزارش به بررسی اختیارات و وظایف یک نماینده می‌پردازیم تا اهمیت این مسئولیت به خوبی روشن شود و سپس راهکارهایی که موجب کاهش فساد و افزایش مسئولیت‌پذیری در این سمت می‌شود را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مطالعات فراوانی نشان می‌دهد وقتی فردی بداند تحت نظارت است، رفتار آنها به طور گسترده‌ای انطباق‌جویانه و فرمان‌برانه خواهد گردید. زندانیان، وقتی تصور کنند که در هر لحظه تحت نظارت قرار دارند، این مسئله بزرگترین نیرو را در آنها برای فرمانبری و اجابت ایجاد می‌کند. (بحث دیده شدن) از ابزارهای کلیدی کنترل اجتماعی در دنیای مدرن ماست، که در آن دیگر نیازی به سلاح مستبدان (مجازات، زندان، قتل،...) نیست، چرا که نظارت توده زندانی را در ذهن می‌سازد که به مراتب اثربخش‌تر از ابزارهای دیگر انطباق با هنجارهای اجتماعی است، بسیار اثربخش‌تر از نیروی‌های مستقیمی که تاکنون وجود داشته‌اند.

دولت انگلستان بعنوان مرجع رسمی تولید داده‌های سلامت انگلستان اطلاعات را بصورت داده‌باز در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد بنابراین شرکت‌های خصوصی می‌توانند با استفاده از این داده‌های حاکمیتی، خدماتی رقابتی ارائه کنند تا استفاده از این داده‌ها برای عموم مردم تسهیل شود؛ بطور مثال با استفاده از بصری‌سازی (visualizing) داده‌ها و تصاویر و جداول تعاملی (interactive). در ادامه به معرفی یکی از این خدمات به نام find the best پرداخته می‌شود.

در قسمت قبل به بررسی مفهوم شفافیت و مصادیق آن در نظام اداری پرداختیم. در این بخش تلاش می‌­شود تا با بررسی مصادیق مختلف، کارکردهای شفافیت در توانمندسازی فرآیند خط­مشی­گذاری مشخص شود. در این نوشته چهار مصداق مهم و کاربردی ناظر به چرخه خط­مشی اشاره می‌­شود و مورد بررسی و تحلیل قرار می­‌گیرد. البته به این معنا نیست که توانمندسازی خط‌مشی با رویکرد شفافیت تنها منحصر به این چهار مصداق است.

برنامه‌های دولتی بخش سلامت در امریکا، یعنی مدیکر و مدیکید، سامانه‌ای تحت عنوان «HospitalCareData.com» تهیه دیده‌اند که مردم بتوانند از طریق آنها بیمارستان‌های مختلف را در شاخص‌های ویژه‌ای مقایسه کرده و بهترین انتخاب را داشته باشند. در این گزارش به معرفی این سامانه و شاخص‌های آن پرداخته می‌شود.

بند 18 سیاست‌های کلی نظام اداری عبارت است از: «شفاف‌سازی و آگاهی بخشی نسبت به حقوق و تکالیف متقابل مردم و نظام اداری با تأکید بر دسترسی آسان و ضابطه‌مند مردم به اطلاعات صحیح». شفاف‌سازی و آگاهی بخشی نسبت به حقوق و تکالیف مردم و نظام اداری، موادی است که به عنوان یک مقوله مهم در نظام اداری محسوب می‌شود. شفافیت می‌تواند فساد را کاهش داده و زمینه‌های شکل‌گیری فساد را محدود کند، کارایی و کارآمدی نظام اداری را فزونی بخشد و در نهایت کارآمدی سیستم حکومتی کشور را ارتقاء دهد. در همین راستا، بند 19 سیاست‌های کلی نظام اداری عبارت است از: «زمینه سازی برای جذب و استفاده از ظرفیت‌های مردمی در نظام اداری». مشارکت دادن مردم در نظام اداری باعث افزایش سرعت و دقت فرایندهای اداری شده و مشکلات موجود با همکاری مردم بسیار ساده‌تر قابل رفع خواهد بود. اما زمینه‌ساز مشارکت مردم، شفافیت اطلاعات و ارائه اطلاعات می‌باشد. در این نوشته تلاش شده است تا مفهوم شفافیت و مشارکت مردم و راه‌های آن به صورت تفصیلی‌تر مورد بررسی قرار بگیرد.

وب‌سایت carereview.co.jp مربوط به مؤسسه‌ای است که در زمینه‌های رضایت کارکنان و رضایت بیماران پیمایش انجام داده و اطلاعات آن را بصورت داده‌باز منتشر می‌کند و همچنین پردازش و آنالیز اطلاعات و توسعه‌ی سیستم در زمینه‌ی بهداشت و درمان را صورت می‌دهد. این وبسایت سه سامانه با نام‌های «اطلاعات بیمارستانی»، «اطلاعات مراقبت پزشکی»، «اطلاعات منطقه‌ای پزشکی» ارائه داده است که در ادامه به بررسی آنها پرداخته می‌شود.

پارلمان ها متشکل از نمایندگان و وکلای ملل هستند. مردم با انتخاب نمایندگانشان در پارلمان حق دارند تا از نحوه عملکرد آنان اطلاع داشته باشند. یکی از شاخص های شفافیت در پارلمان های دنیا، شاخص شفافیت در بودجه و هزینه های خود پارلمان است. اینکه هر پارلمان چه هزینه هایی داشته است. هزینه های روند های اداری، هزینه های سفرهای خارجی نمایندگان، قراردادها و ... همگی باید برای مردم مشخص و واضح باشد، تا علاوه بر جلوگیری از فساد، زمینه پاسخگویی از نمایندگان در این موضوع ایجاد شود.

سوالی که همیشه ذهن دغدغه‌مندان نسبت به مسئله مبارزه با فساد را به خود مشغول می‌کند این است که چگونه باید بر اموال و دارایی مسئولین نظارت کرد تا بتوان با مشاهده تغییرات زیاد در روند رشد اموال و دارایی مسئولین، مفاسد اقتصادی را شناسایی کرد؟! در این موشن پاسخ این سوال را خواهید یافت...