اندیشکده «شفافیت برای ایران»

یکی از کارآمدترین روش‌ها برای مقابله با فساد در عرصه مدیریت شهری [شورای شهر و شهرداری] و احیا و ارتقا سطح اعتماد متقابل مردم و شورای شهر بهره‌گیری از ابزارهای شفافیت است. این روش با کمترین هزینه می‌تواند علاوه بر ایجاد مزایای اقتصادی بالا و کاهش هزینه مبادله، موجب ارتقا سطح اعتماد متقابل مردم و مدیریت شهری شود. ایجاد کنترل و نظارت عمومی بر فرآیندهای مدیریت شهری و عملکرد شورا نیز از دیگر مزایای کلیدی طرح حاضر است.

اخیرا مطلبی در برخی کانال‌های تلگرامی منتشر می‌شود که کنگره آمریکا طرحی را در راستای شفافیت دارایی‌های مسئولین ایران تصویب نموده است. این مطلب سوالاتی را به ذهن متبادر می‌کند، نظیر اینکه اگر شفاف‌سازی واقعاً کار خوبی است، چرا آمریکا دنبال ایجاد شفافیت در دارایی‌های مسئولین کشور ماست؟ در ادامه چند نکته‌ای در این باب ذکر می‌کنیم.

گرانی مردم در مورد غذاهایی که می‌خورند هر روز بیشتر می‌شود. آنها می‌خواهند بدانند چیزی که می‌خورند از چه چیزی و چگونه تهیه شده است؟ به نظر می‌رسد نه تنها دانستن این موضوع حق طبیعی آنهاست بلکه همانطور که قرآن می‌فرماید وظیفه‌ی انسان است که این کار را انجام دهد: «انسان باید در غذای خود بنگرد»(عبس/24)

یکی از ارکان مهم تحقق شفافیت در کشور، روشنگری و مطالبه‌گری دانشجویان و نخبگان است. تشکل دانشجویی آرمان که توسط دانشجویان عدالتخواه دانشگاه صنعتی اصفهان ایجاد شده است، در یکی از شماره‌های نشریه خود (شذرات) به بررسی موضوع شفافیت می‌پردازد. این نکته قابل ذکر است که تمامی فعالان حوزه شفافیت، در یک گروه تلگرامی تحت عنوان «مجمع شفافیت» حضور داشته و تجارب و ایده‌های خود را با سایر فعالان به اشتراک می‌گذارند.

اتاق بازرگانی یکی از کلیدی‌ترین نهادها در واردات و صادرات محسوب می‌شود. اما این نهاد در برخی موارد دچار فساد و ناکارآمدی شده و به همین دلیل نمی‌تواند وظیفه اصلی خود که تقویت تولید داخلی است را انجام دهد. در همین راستا ارائه‌ای برای آشنایی با ساختار اتاق بازرگانی و مشکلات آن تهیه کرده‌ایم.

چندیست که اخبار مرتبط با فیلتر کردن ویز و استفاده از نرم افزار تولید داخلی دال را می‌شنویم. در این نوشته قصد داریم راه حل مبتنی بر داده‌باز را برای حل این موضوع برای شما شرح دهیم.

کامبوج طی 10 سال گذشته شاهد پیشرفت­‌های چشمگیری در شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود بوده است. در طی این سال‎ها این کشور به سال‎ها جنگ داخلی پایان داد، رشد اقتصادی حداقل 7 درصدی در سال را تجربه کرد و شاخص سلامت و آموزش، به خصوص برای کودکان را بهبود داد. با این وجود، ضعف­‌های اساسی در نهادهای سیاسی کامبوج وجود دارند که توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن را محدود می­‌کند. این ضعف­‌ها عبارتند از افزایش ابهام در تصمیم­‌گیری و فقدان اطلاعات مربوط به تلاش‌های مختلف در زمینه توسعه در کشور. برنامه توسعه باز کامبوج (ODC) به خاطر تمایل به بررسی این مسائل به‌وجود آمد. هدف این برنامه، «فراهم کردن دسترسی به اطلاعات فعلی و تاریخی درباره روندهای توسعه کامبوج در پلتفرم  داده ­باز آنلاین است که داده موجود را از منابع دولتی مختلف جمع‌­آوری کند».

مدیریت بحران همواره یکی از چالش‌های اصلی در بلایای طبیعی و حوادث پیش‌بینی نشده در کشور ما بوده است. یکی از کارهایی که می‌تواند مدیریت بحران‌ها را ارتقاء دهد، استفاده از شفافیت، داده باز و جمع‌سپاری است. آقای ملک‌نژاد، از کارشناسان شفافیت برای ایران، در برنامه پایش که در تاریخ 28 آبان‌ماه به روی آنتن رفت، به بررسی شفافیت و جایگاه آن در مدیریت بحران پرداخت.

بعد از رخداد دو زلزله ویرانگر در سال 2015، نپال با فرآیندهای طولانی و پرهزینهِ امدادرسانی و بازسازی مواجه شد. فعالان داده ­باز نپال به‌دنبال روش‌­هایی برای جمع‌­سپاری و استفاده از داده ­باز به منظور شناسایی ضروری­‌ترین نیازهای شهروندان، هدف‎گیری مؤثر عملیات امداد و اطمینان از رسیدن کمک مالی به افراد نیازمند بودند.

شفافیت به‌عنوان راه‌کاری مناسب برای پیشگیری از فساد، باید در نهادهای مختلف پیاده شود. در این راستا، می‌توان با اجرای دستورالعمل‌های شفافیت در شورای شهر به‌عنوان نمونه کوچکی از یک نهاد تأثیرگذار، این سیاست‌ها را به ارگان‌های دیگر بسط داد.

یکی از اصول حکمرانی مطلوب، شنیدن خواسته‌های مردم و پاسخگویی به آن توسط حاکمیت است. متاسفانه در کشور ما، این پدیده آن‌گونه که باید اجرایی نمی‌شود و مسئولین از بسیاری از خواسته‌های مردم بی‌اطلاعند. اما در بسیاری از کشورها، راهی ساده و کارآمد برای این مسئله انتخاب کرده‌اند.

یکی از موثرترین راه‌های ارتقاء کیفیت عملکرد قوه قضاییه و یکی از کارآمدترین روش‌های مبارزه با فساد در دستگاه قضایی در همه کشورها، «علنی‌سازی» آرای قضات است.
«علنی‌سازی» به این صورت است که با ایجاد یک «سامانه اینترنتی» تمام پرونده‌هایی قضایی که مورد رسیدگی قرار گرفته‌اند - به صورت آزاد و رایگان - در دسترس افکار عمومی گذاشته ‌می‌شود تا شرح حال پرونده و شیوه «استنتاج قاضی» در معرض بررسی و قضاوت عموم قرار گیرد. به واقع در این مُدل، فرض بر این است که وقتی حکمی مورد راستی‌آزمایی و بررسی موشکافانه ناظران - به ویژه حقوقدانان، دانشگاهیان، محققین، دانشجویان حقوق و رسانه‌ها - قرار ‌می‌گیرد،‌ احتمال خبط و لغزش قاضی بسیار کمتر می‌شود.

بسیاری از قوانین کشور ما دچار خلأها و نقص‌های جدی هستند، به‌گونه‌ای که این نقص‌ها باعث می‌شود تا انبوهی از قوانین اجرا نشوند. اولین گام برای رفع این نواقص، شناخت آن‌ها است. در همین راستا ارائه‌‌ای با موضوع عارضه‌یابی متون قانونی کشور تهیه کرده‌ایم.