اندیشکده «شفافیت برای ایران»

همواره مشارکت در امر تأمین سلامت فردی و اجتماعی یکی از اهداف نظامهای سلامت بوده و هست. در جمهوری اسلامی ایران با شکل گیری شبکه های بهداشت و نظام ارجاع تا حدی به این نیاز پاسخ گفته شد. در سالهای اخیر نیز یکی از اهداف طرحهایی مانند پزشک خانواده، افزایش مشارکت مردم در امر بهداشت بوده که متأسفانه در عمل با موفقیت چشمگیری مواجه نشده است. ایجاد شبکه‌های بهداشت گرچه از نوآوریهای درخور نظام سلامت ایران در زمان خود بوده امّا از اقتضائات مربوط به آن زمان پیروی می‌کرده است بنابراین امروزه با وجود فناوریهای اطلاعاتی نوین، باید شیوه‌های جدیدی برای مشارکت مردم اتخاذ گردند. نظام طبّ ملّی انگلستان (NHS) یکی از پیشگامان در این عرصه میباشد. وبسایت NHS.UK یکی از وبسایتهای اصلی زیرمجموعه طب ملی انگلستان است که خود را با عنوان «انتخاب (Choice)» معرفی میکند.

با توجه به اینکه شفافیت یکی از مهمترین ابزارهای مبارزه با فساد محسوب می‌شود، اکثر کشورها به سمت نهادینه کردن شفافیت در سیستم‌ها و ساختارهای دولتی و خصوصی حرکت می‌کنند. کشور نیجریه نیز یکی از کشورهایی است که اهمیت این موضوع را درک کرده است. در همین راستا این کشور، شفافیت قراردادهای نفتی را آغاز کرده است.

وقتی که باید دانشگاه آینده ی خود را انتخاب کنید یا وقتی که مردد هستید از بین چند دانشگاه که پذیرفته شده‌اید کدام را انتخاب کنید، قطعا یکی از بهترین راهکارها این است که با دانشجویان و آموزش‌دیدگان آن دانشگاه مشورت کنید. در انتخاب شما البته فارغ از وضعیت علمی دانشگاه، کیفیت خوابگاه‌ها و فضای فیزیکی دانشگاه تأثیرگذار است. در مطلب قبل سایتی را به شما معرفی کردیم که عمدتا از نظر مالی به انتخاب دانشجویان کمک می‌کرد. در این مطلب سایتی(studentcrowd.com) را مرور خواهیم کرد که از نظرات دانشجویان هر دانشگاه برای انتخاب و تصمیم‌گیری بهتر بهره برده است.

در کشورهایی مانند انگلستان که ارائه خدمات سلامت ملّی و دولتی است و مردم از لحاظ هزینه­‌های سلامت دچار مشکل نیستند، شفافیت نظام سلامت توانسته در حیطه‌­های دیگری مثمر ثمر گردد. با انتشار اطلاعات نرخ مرگ و میر جراحان قلب در انگلستان، میزان این مرگ و میر به 50درصد کاهش یافت.

شما برای این‌که بفهمید کدام دانشگاه برای تحصیل بهتر است چه می‌کنید؟ رتبه‌ی جهانی آن را نگاه می‌کنید یا می‌بینید که فارغ‌التحصیلان آن جه جاهایی مشغول به کار هستند؟ شاید هم همواره تعدادی از دانشگاه‌ها به عنوان دانشگاه خوب در ذهن ما نقش بسته است که اجازه نمی دهد انتخاب‌های بهتری داشته باشیم. در هر حال این سایت (collegescorecard.ed.gov) کنکوری‌های آمریکایی را از دست دفترچه و مشاور خلاص کرده و به آن‌ها کمک می‌کند تا بهترین گزینه را عمدتا از نظر هزینه‌های تحصیل و آینده‌ی شغلی و درآمد آن‌ها انتخاب کنند.

این سند گزارشی است از میزان تطابق پارلمان های کشورهای صربستان، کرواسی، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، آلبانی، اسلونی و مونتنگرو، با شاخص های بیانیه پارلمان باز. بر اساس این سند، پارلمان باید جامع، پاسخگو و علاقه مند به پاسخ دادن به شهروندان باشد. باز بودن پارلمان موجب میشود که شهروندان در فرآیند قانون گذاری شرکت کنند و اجازه میدهد تا از نمایندگان خود در پارلمان پاسخ بطلبند تا مطمئن شوند که منافع آنان در پارلمان مد نظر قرار میگیرد. "شفافیت"، "نظارت"،  "پاسخگویی" و "جلوگیری از فساد" در خانه ملت، از اهداف اصلی این سند است.

سامانه چالش، سامانه‌ای است که با استفاده از داده باز، بستری برای مشارکت مردم برای ارائه راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات اجتماعی فراهم می‌کند.

کشورهای خواهان عضویت در «مشارکت دولت باز» (OGP) باید متعهد به رعایت اصول دولت باز و شفاف با حمایت از بیانیه دولت باز شوند. با امضای این بیانیه، کشورها نسبت به «پرورش فرهنگ جهانی دولت باز در جهت توانمند کردن و در اختیار قرار دادن قدرت به شهروندان و پیشرفت آرمان‌های دولت باز و مشارکتی قرن 21» متعهد می‌شوند.

این بیانیه تاکنون توسط 66 کشور عضو OGP امضاء شده است. کشورهایی نیز که در حال توسعه برنامه‌های عملیاتی هستند نامه‌ای در حمایت از بیانیه مذکور همراه با برنامه نهایی عملیاتی خود ارسال می‌کنند.

بیانیه دولت باز

به عنوان اعضای OGP، متعهد به اصول مندرج در بیانیه جهانی حقوق بشر، کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه فساد و سایر اسناد بین‌المللی قابل اجرا مربوط به حقوق بشر و حکومت خوب (Good Governance):

منابع طبیعی هر کشور مانند نفت، گاز، معادن، دریاها و ... متعلق به شهروندان آن کشور است و استخراج و استفاده از این منابع می تواند منجر به رشد اقتصادی و توسعه مدنی جوامع شود. همچنین مدیریت ناکارآمد و ضعیف نیز اغلب منجر به فساد ، بی اعتمادی به حکومت، افزایش مناقشات و تعارضات در جامعه شود.

همواره اختلاف طبقاتی یکی از بزرگترین موانع دستیابی به عدالت اجتماعی بوده است. «مارکس» ^[1] در نظریه «آگاهی طبقاتی» خود معتقد بود در نظام اجتماعی فئودالی، مردم تحت فرمان یک فئودال بودند و به دلیل بزرگی زمین‌های فئودالها و عدم ارتباط رعایا با یکدیگر، آگاهی طبقاتی شکل نمی­گرفت. امّا در جوامع صنعتی بر خلاف جوامع فئودالی، مردم به دلیل کار کردن در کنار یکدیگر از اوضاع اطرافیان خود آگاهی می­‌یابند و این آگاهی از اختلاف طبقاتی منجر به انقلابهای مدنی می­گردد. آگاهی طبقاتی همان مفهومی است که ما از آن با عنوان «شفافیت» یاد می­کنیم؛ امّا این بار نه برای ایجاد انقلاب بلکه برای جلوگیری از نارضایتی و ایجاد اعتماد مردم به دولت­ ها.

در مجموعه مطالبی که برای چند هفته در روزهای چهارشنبه منشتر خواهد شد، به معرفی و مرور سازمان‌ همکاری دولت باز (Open Government Partnership) خواهیم پرداخت. در پایان، مجموعه مطالب برای بارگیری منتشر خواهدشد.

مقدمه

«مشارکت در حکمرانی باز» یا ^[1]OGP یک جنبش جهانی است که در راستای ترویج فعالیت‌های چندجانبه بین‌المللی و ایجاد تعهدات قوی در نهادهای دولتی به منظور، افزایش مشارکت مردمی، مبارزه با فساد و بکارگیری فناوری‌های جدید برای ایجاد دولت‌هایی بازتر، اثربخش‌تر و پاسخگوتر فعالیت می‌کند. OGP تلاش می‌کند تا تعهدات مشخصی را از کشورهای داوطلب عضو اخذ نموده و از این طریق حرکتی را در سطح دولت ایجاد نموده، نوآوری را در سطح ملی ترویج نماید.

این سازمان در سپتامبر 2011 و به منظور فراهم‌سازی بستری بین‌المللی برای مصلحان کشورهای مختلف که در راستای ارتقاء دولت‌های خود فعالیت می‌کنند، ایجاد شده است. از آن زمان، اعضای OGP از 8 کشور مؤسس (برزیل، اندونزی، مکزیک، نروژ، فیلیپین، آفریقای جنوبی، انگلستان، ایالات متحده) به 66 (2015) کشور رسیده است. در همه این کشورها، دولت‌ها و نیز مردم در راستای تحول و ایجاد اصلاحاتی مهم در دولت‌های خود در حال تلاش می‌باشند.

آمارنامه دارویی مجموعه‌ای از اطلاعات فروش داروها است که توسط سازمان غذا و دارو و با جمع‌بندی اطلاعات ارسالی شرکت‌های پخش، تهیه و به متقاضیان (مدیران شرکتهای دارویی و سایر ذینفعان) ارائه می‌شود. این آمار از سال ۱۳۶۳ از منابع مهم برنامه‌ریزی دارویی ایران بوده است.