اندیشکده «شفافیت برای ایران»

دفتر مطالبه عدالت جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا از مهر ماه 94 کار خود را با هدف پیگیری مطالبات رهبر انقلاب اسلامی آغاز کرد. ارسال نامه، جلسات با مسئولین شهری و رصد مواضع مسئولین از جمله برنامه های دفتر مطالبه عدالت در طول شش ماه گذشته بود. با آغاز سال جدید انتشار گزارشات تحلیلی نیز به برنامه های این دفتر اضافه شد. آنچه را که در ادامه می خوانید متن کامل اولین گزارش دفتر مطالبه عدالت با عنوان "شفافیت در شورای شهر همدان" می باشد.

در مطالب پیشین پیرامون موضوع «نظارت بر عملکرد مسئولین»، بیان شد که نظارت به عنوان یک پدیده اسلامی، فواید و آثار بسیاری به دنبال دارد. اما آیا نظارت مردم در سیره معصومین و سایر علوم دینی مبنایی دارد؟

معادن، به دلیل پراکندگی جغرافیایی خاص خود، ابزاری مناسب جهت توسعه محلی، مناطق دورافتاده و کمتر برخوردار هستند. اما این مهم به دلیل عدم شفافیت در سیستم بودجه ریزی دولتی و عدم افشاء هزینه های بنگاه ها در کشور ما تحقق نیافته است.

شهرداری شیکاگو جزو یکی از پیشگامان عرصه حاکمیت باز در بین شهرهای آمریکا می باشد. به همین دلیل برنامه نویسان، گروه های دانشجویی، محققین و بسیاری از افراد دیگر بر اساس داده های موجود در «پرتال حاکمیت باز» این شهر و پرتال های مشابه- که اطلاعات مختلف را در اختیار عموم مردم قرار می دهد-نمونه های  جالبی  از استفاده از  حاکمیت باز را ایجاد کرده اند.در این مطلب به معرفی دو نمونه از این وبسایت ها می پردازیم.

مانیفست دولت باز یک سند راهنمای شفافیت است که مطابق با تجربه انگلستان در داده باز حاکمیتی تهیه شده است. پایگاه اینترنتی دولت باز انگلستان علاوه بر انتشار این سند خلاصه‌ای از کلیات این مانیفست را آماده کرده است که در ادامه مروری بر بخش مبارزه با فساد آن خواهیم داشت. در ترجمه این سند کوشیده‌ایم تا جنبه‌های بین‌المللی و کاربردی آن را برجسته کرده و از ذکر جزئیات مربوط به حاکمیت انگلستان خودداری کنیم.

در مطلب پیشین، گفتیم که نظارت یک امر اسلامی و مطابق با سیره معصومین می‌باشد. همچنین بیان شد که نظارت در احادیث، دارای پشتوانه اجرایی می‌باشد. اما اهداف و آثار نظارت چیست؟

پیش‌تر به بررسی «اداره عالی مبارزه با فساد اداری افغانستان» پرداختیم. در ادامه‌ی بررسی تجربیات کشورهای دنیا به معرفی «تارنمای حکومت‌سنج، از تعهد تا عمل»، به عنوان بستری برای مشارکت مردم و نخبگان کشور دوست و همسایه، افغانستان در «سنجش تعهدات حکومت وحدت ملی» خواهیم پرداخت. بستری که جای خالی امثال آن در کشور عزیزمان ایران به شدت احساس می‌شود.

«شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و...». این عبارت نوزدهمین بند سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است که بر شفاف‌سازی اقتصاد از جمله حوزه‌های پولی و بانکی تاکید می‌کند. عملکرد شفاف بانک‌ها از این جهت مهم است که هر گونه اخلال در نظام بانکی به سرعت در اقتصاد منتشر و موجب بی‌اعتمادی مردم خواهد شد. لذا بانک‌ها باید شفافیت کافی در ارائه اطلاعات و وضعیت حساب های مالی خود داشته باشند تا میزان ریسک فعالیت‌های آنها و مخاطرات احتمالی پیش روی آنها برای سیاستگذار شفاف باشد.

حکومت‌ها همواره با این دغدغه مواجه بوده‌اند که چگونه می‌توان اعتماد مردم را جلب کرد؟ در عصر جدید و با گسترش شفافیت، فائق آمدن بر این مسئله رو به سهولت گذاشته است. دولت‌ها هم روز به روز بیشتر به استفاده از این مزیت ترغیب می‌شوند. اما واقعاً با چه سنگ محکی می‌توان دروغ را از شفافیت تشخیص داد؟

نظارت، همواره یکی از ابزارهای مهم برای کنترل افراد مسئول بوده است. اما آیا این موضوع، در دین اسلام هم مورد تأیید است؟

افراد بسیاری در حوزه‌های متنوعی در حال تحقیق و پژوهش هستند: سلامت، انرژی، حمل‌ونقل، بورس و بانک و بیمه، مساجد، خانواده و تربیت، کشاورزی، فناوری و نوآوری، کسب‌وکار، و مانند آنها. هر چند محققان این حوزه‌ها بر مسائل بسیار متفاوتی متمرکز هستند، اما دقتی مضاعف نشان می‌دهد که مشکلات و آسیب‌های بسیار مشابهی، قلمرو همه آنها را فرا گرفته است.

شهر ادمنتون مرکز استان آلبرتای کانادا با جمعیتی بالغ بر  800 هزار نفر، جزو موفق ترین شهرهای کانادا در حوزه داده باز بر اساس شاخص های اعلام شده از سوی مراکز و موسسات کانادایی است، این شهر در کنار وبسایت ها و اپلیکیشن های مختلفی که در حوزه داده باز و شفافیت ارایه کرده است، وبسایتی مختص شهروندان و  یک داشبورد و تابلوی شهروندی طراحی کرده است که اطلاعات ارزشمندی در حوزه های مختلف اقتصادی، آموزشی،بهداشتی و امثالهم را در آن منتشر می نماید.

دولت ها همواره با شعارهایی مثل اصلاحات اقتصادی، حمایت از محرومین، اجرای عدالت و شعارهایی از این دست پای به عرصه سیاست می گذارند، اما در عمل و با سپری شدن عمر هشت ساله آنها می بینیم که آش همان آش است و کاسه همان کاسه. شکی نیست که همه دولت ها تمام تلاش خود را برای تحقق این شعارها می کنند ولی ظاهرا اشکال کار جای دیگری است. خانه بی چراغ مثال مناسبی است برای وضعیت کشور ما. وضعیتی که در آن هر تلاشی ممکن است به بیراهه کشیده شود.