اندیشکده «شفافیت برای ایران»

تعارض منافع، جایگاه بسیار مهمی در بروز فساد دارد. به همین دلیل بسیاری از کشورهای دنیا قوانین متعددی برای مدیریت تعارض منافع دارند. در این مطلب نمونه‌هایی از استعفاهایی که به دلیل تعارض منافع صورت گرفته است را مرور خواهیم کرد.

بروندی یکی از اولین کشورهای آفریقایی بود که به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای بهبود پیامدهای بخش بهداشت و عملکرد سیستم‌های مربوطه، تأمین مالیِ مبتنی بر نتایج(RBF) را در بخش خدمات درمانی به‌کار برد. RBF ابزاری است که تأمین مالی توسعه را به نتایج از پیش تعیین‌شده ربط می‌دهد. پرداخت فقط زمانی انجام می‌شود که نتایجی که روی آن‌ها توافق شده است، به‌دست آمده باشند. Open RBF که پلتفرمی برای بازکردن داده مربوط به طرح‌های RBF است، جایگاه مهمی در تلاش‌های وزارت بهداشت بروندی برای معرفی روش RBF و تقویت بیشتر پاسخگویی در بخش خدمات درمانی داشته است. Open RBF ابتدا در سال 2014 معرفی شد. نتایج اولیه آن، مثبت بودند و Open RBF وارد مشارکت طولانی مدّت با دولت شد. همچنین Open RBF در آموزش و برنامه‌های آگاهی ‌بخشی در مورد ایدز نیز در بروندی استفاده شده است.

ابزاری که در سال 2009 راه‌اندازی شد و اطلاعات جامعی در مورد حامیان قانون 8 کالیفرنیا (California’s Proposition 8) که به دنبال منع ازدواج زوج‌های هم‌جنس‌گرا هستند ارائه کرده است. این سایت اطلاعات را از طریق قوانین افشای مالی کمپین دولت علنی ساخت و آن‌ها را بر روی نقشه گوگل دولت قرار داد. کاربران توانستند نام، مکان تقریبی، مقدار اهداشده در صورتی‌ که در دسترس بود و نیز افرادی که برای حمایت از این طرح پول اهدا کرده بودند را پیدا کنند. Eightmaps نشان می‌دهد چگونه افزایش قابلیت محاسبه و قابلیت استفاده مجدد از داده‌های باز می‌تواند به شیوه‌های غیر منتظره، نگرانی‌هایی در مورد حریم خصوصی برای شهروندان ایجاد کند و منجر به آزار و اذیت و تهدید بر اساس اختلافات سیاسی شود.

راه‌­های زیادی برای شروع کار با قرارداد باز وجود دارد که از تعهد به آشکارسازی، انتشار، استفاده و تحلیل قراردادهای دولت تا نظارت بر پیاده‌­سازی رویکردها را شامل می‌شود. در اینجا، راهنمای ما برای استفاده از قرارداد باز بر اساس اهداف شما و منابع ما و ابزارهایی که به شما در انجام این کار کمک می‌کنند، ارائه می­‌شود.

در سال 2005، اداره ثبت ساختمان و مسکن دانمارک (Building and Dwelling Register of Denmark) داده آدرس خود را به‌صورت رایگان در اختیار عموم قرار داد. قبل از آن تاریخ، هر شهرداری برای دسترسی و تحویل داده‌هایی که عملاً غیر قابل‌ دسترس بود هزینه جداگانه‌ای دریافت می‌کرد. به‌علاوه، اختلاف معناداری میان محتوای پایگاه داده‌های مختلف به چشم می‌خورد. در یک مطالعه تکمیلی که توسط دولت دانمارک انجام شد در سال‌های 2005 تا 2009 با صرف تنها 2 میلیون یورو، عایدات مالی مستقیم این طرح مبلغ 62 میلیون یورو برآورد شد.

داده ­باز تبدیل به بخش مهم واکنش اضطراری نسبت به بلایای طبیعی شده است. طوفان هاروی به ما نشان داد که سیستم­‌های داده ­باز قوی چگونه می‌­توانند به هر شهری در غلبه بر بلایا و بازیابی کمک کنند.

باز کردن اطلاعات آب و هوا از طریق NOAA به‌طور قابل توجهی هزینه‌های اقتصادی و انسانی ناشی از آسیب‌های مرتبط با آب و هوا را از طریق پیش‌بینی کاهش داده است؛ موجب توسعه چند میلیارد دلاری صنعت مالی وابسته به آب و هوا شده است که پیش‌تر به سوابق داده‌های فصلی متکی بود؛ و باعث تسریع در صنعت میلیون دلاری در حال رشد ابزارها و برنامه‌های کاربردی حاصل از داده‌های زمان واقعی NOAA می‌شود.

فناوری شهروندی (در اصل فناوری اطلاعات) نوعی فناوری است که مداخله یا مشارکت مردم در توسعه قوی­‌تر را ممکن می‌سازد، ارتباطات شهروندان را تقویت می­‌کند، زیرساخت دولت را بهبود می‌­بخشد و معمولا صلاح عمومی را در نظر می‌گیرد. این فناوری شامل نرم‌افزارهای کاربردی شهروندی و پلتفرم‌هایی می‌شود که از نهادها و موسسات دولتی پشتیبانی می‌کنند و دیگر نرم‌افزارهایی که دستیابی به این اهداف را ممکن می‌سازند.

دولت بریتانیا در سال 2013 همزمان میزبان اجلاس سازمان همکاری باز (OGP) بود و ریاست G8 را نیز به عهده داشت. دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا، از این سکوی مشترک برای شروع تعهد مثبت نسبت به شفافیت مالکیت ذینفع استفاده کرد (شناسایی مالکان واقعی شرکت‌ها که ابزار مهمی در از بین بردن توانایی شرکت‌های محافظ برای پوشاندن فساد مالی بود) که قابلیت مطرح کردن هنجارهای جهانی برای مساله مورد نظر را داشت. در پشت صحنه، ائتلاف گروه‌های جامعه مدنی بر فساد، تقلب، توسعه در خارج از کشور و عدالت مالیاتی تمرکز کرده بود که دستور کار را به کمک پایگاه داده پیشتاز داده شرکتی باز یعنی OpenCorporates به پیش می‌بردند.

در سال 2014، بزرگ‌ترین شیوع ابولا در تاریخ، در غرب آفریقا رخ داد. در ابتدا، اطلاعات در مورد ابولا واکنش‌ها در میان جمع‌آوری‌کنندگان داده بسیار متنوع بود و افرادی که توانایی انجام کاری را داشتند قدرت کافی برای کسب اطلاعات مربوطه را نداشتند. سه پروژه – مرکز واکنش ملی به ابولا در سیرالئون (NERC)، تبادل داده بشردوستانه سازمان ملل متحد (HDX) و ابولا GeoNode - کیفیت و دسترسی به اطلاعات مورد استفاده توسط بشردوستان و سیاست‌گذاران برای مقابله با بحران را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشیدند.

Gluten-free on the Move یک نرم‌افزار کاربردی است که برنده جایزه شده و برای کمک به افرادی که مبتلا به سلیاک هستند، طراحی شده تا به صورت کاملا جدی رژیم بدون گلوتن خود را که تنها راه درمان این بیماری است، دنبال کنند. این نرم‌افزار، نتیجه موافقتنامه  اشتراک‌گذاری داده بین سازمان سلیاک بریتانیا است که یک انجمن کمک به خود است، و برندبانک که بزرگترین فراهم کننده محتوای دیجیتال برای درگاه‌های خرده فروشی آنلاین است. مشارکت برندبانک و سلیاک بریتانیا، ویژگی‌های مشترک زیادی با دیگر موارد ارائه شده در این گزارش دارد، اما یک تفاوت مهم نشان می‌دهد: داده از نوع داده باز نیست و برندبانک، مجوز آن را برای سلیاک بریتانیا فراهم می‌کند. این مورد در این گزارش مطرح شده است تا اهمیت در نظر گرفتن حقایق واقعی در زمان ارزیابی تاثیر داده باز را نشان دهد. کسانی که تاثیرات داده باز را بررسی می‌کنند باید آماده مطرح کردن این سوال باشند: آیا این تاثیرات فقط به این دلیل روی می‌دهند که داده باز است؟ چه چیزی درباره این مجموعه داده می‌توان گفت که در این تاثیرات مشارکت می‌کند؟

دولت به مثابه‌ی یک بستر، "Government as a Platform" مفهوم جدیدی است که ابعاد و ویژگی‌های گسترده‌ای دارد و اذهان اندیشمندان حوزه حکومتداری را به خود متوجه کرده است. در این پست فصل دوم کتاب Open Government: Collaboration, Transparency and Participation in Practice با گردآوری Tim O'Reilly اندیشمند مشهور در این حوزه، با همین عنوان ترجمه شده است و در اختیار شما قرار گرفته است. 

بسیاری از مشکلاتی که دولت‌ها از حل آن‌ها عاجز هستد به راحتی و با استفاده از جمع‌سپاری قابل حل است. دولت فرانسه برای سنجش و تخمین دقیق میزان تابش آفتاب پلتفرمی جمع‌سپار را توسعه داده است. متن حاضر، مصاحبه با یک دانشمند داده از Etalab دولت فرانسه می‌باشد.