اندیشکده «شفافیت برای ایران»

در بررسی پروژه‌های داده‌باز در سراسر جهان، با تنوع گسترده‌ای در نتایج مواجه شدیم. برخی از کارها بهتر از سایرین بودند و برخی دیگر به‌ سادگی شکست‌ خورده بودند. Eightmaps یک مثال از چگونگی بروز عواقب ناخواسته ناشی از داده‌باز بود، اما بسیاری از نمونه‌های دیگر نیز وجود داشتند که GovLab به دلیل عدم دستیابی به یک تأثیر مهم و قابل‌ اندازه‌گیری تا این تاریخ، انتخاب نشدند. برخی از پروژه‌ها به‌خوبی در یک بعد خاص موفق عمل کردند در حالی‌ که در ابعاد دیگر با شکست مواجه شدند. برای رسیدن به پتانسیل مدنظر داده‌باز و میزان تأثیر مطالعات موردی مستقل ذکرشده در اینجا به درک بهتر – با جزئیات بیشتر - شرایط اجرایی نیل به موفقیت نیازمندیم.

تعیین تأثیر، نیازمند در نظر گرفتن تفاوت‌های ظریف و خاص است. در بسیاری از موارد، نتایج پروژه‌های داده‌باز، بیش از یک بعد از تأثیر را نشان می‌دهد. علاوه بر این، تأثیر مطالعات موردی ما بر زندگی مردم اغلب غیرمستقیم (و درنتیجه تا حدودی نامحسوس‌تر) و متأثر از تغییرات در روش تصمیم‌گیری و یا دیگر عوامل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی گسترده است. در این نوشته به بررسی چهار روش تأثیر داده‌باز در زندگی مردم می‌پردازیم.

در سومین و آخرین قسمت از مجموعه مطالب معرفی شاخص جهانی داده باز، به معرفی 15 دیتاست مختلفی که در این شاخص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، می‌پردازیم.

شاخص جهانی داده باز به مقایسه حدود 100 کشور مختلف در 15 مجموعه داده می‌پردازد. برای این نسخه، 1410 مجموعه داده دریافت کردیم که طبق تعریف باز بودن  تنها 10 درصد از آن‌ها باز هستند. شاخص جهانی داده باز تنها یک معیار نیست، بلکه می‌توان و بایستی از آن به‌عنوان ابزاری برای بهبود انتشار داده باز استفاده کرد و نیز داده‌ها را قابل جستجو، مفید و مؤثر نمود. به همین دلیل، فاز جدیدی به نام فاز گفت‌وگو برای این فاز در نظر گرفته‌شده است.

داده‌ی حکومتی باز همانند هر پدیده‌ی دیگر، خالی از خطر یا آسیب نیست، لذا شایسته است تا در مقام سیاست‌گذاری، آن موارد شناسایی و در مدیریت آن‌ها به خوبی تدبیر شود. در این مطلب با بهره‌مندی از برترین پژوهش‌های علمی، مروری بر خطرات یا آسیب‌های داده حکومتی باز خواهیم داشت.

موسسه IDEA در سال 2012 پیمایشی در 180 کشور انجام داده است که این پیمایش شامل بررسی قوانین کشورهای مختلف در مورد گردش مالی در عرصه سیاست می‌باشد. ایران نیز یکی از کشورهاییست که مورد پیمایش قرار گرفته است. در این نوشته به انتشار وضعیت قوانین تنظیم کننده گردش مالی در انتخابات در ایران بر اساس داده‌های ارائه شده توسط موسسه مذکور خواهیم پرداخت.

OGP یا «مشارکت جکومت باز»، به منظور ارائه راهنما و پیشنهاداتی دقیق، مشخص و کارگشا به کشورهایی که با نیت مبارزه با فساد در این حوزه وارد می‌شوند، اقدام به تدوین و انتشار یکی از بهترین و جامع‌ترین راهنماهای حوزه شفافیت تحت عنوان «راهنمای حکومت باز» نموده است. در این بخش مروری خواهیم داشت بر مهمترین راهکارهای این سازمان برای شفافیت در زمینه انتخابات.

OGP یا «مشارکت حکومت‌باز»، به منظور ارائه راهنما و پیشنهاداتی دقیق، مشخص و کارگشا به کشورهایی که با نیت مبارزه با فساد در این حوزه وارد می‌شوند، اقدام به تدوین و انتشار یکی از بهترین و جامع‌ترین راهنماهای حوزه شفافیت تحت عنوان «راهنمای حکومت باز» نموده است. در این بخش مروری خواهیم داشت بر مهمترین راهکارهای این سازمان برای شفافیت در زمینه انتخابات.

این پایگاه بلافاصله پس از انتخاب ریاست جمهوری منازعه برانگیز سال 2014 اندونزی راه‌اندازی شد. سازمان دهندگان محافظت از انتخابات، تیمی بیش از 700 داوطلب را برای مقایسه برگه‌های رسمی رأی‌گیری با جدول‌بندی اصلی حوزه‌های رأی‌گیری، دیجیتال کردن فرم‌های دست‌نویس و خواناتر و در دسترس تر کردن داده‌ها جمع‌آوری کردند. این کار تنها در دو روز و با یک بودجه 54 دلاری انجام شد و این پایگاه امکان مشارکت شهروندان در نظارت بر نتایج انتخابات، افزایش اعتماد عمومی نسبت برگه‌های رسمی و کمک به سهولت در یک تحول دموکراتیک را فراهم ساخت.

جاناتان گِرِی می‌گوید پیامدهای اجتماعی و سیاسی بسیاری در مورد چگونگی ایجاد و استفاده از داده‌ها در زندگی جمعی قرن 21 وجود دارد. اگر از داده به درستی استفاده شود، می‌تواند شکوفایی انسان، پیشرفت روند اجتماعی و تقویت دموکراسی را تسهیل کنند. البته برای این امر بازنگری سیاست‌های داده مورد نیاز است.

یکی از معتبرترین اسناد پایه‌ی داده باز، منشور بین‌المللی داده باز، Open Data Charter، است. هر داده‌ای که از اصول ۶گانه‌ی این منشور پیروی کند، باز محسوب می‌شود. در ادامه خلاصه‌ای از این اصول به همراه مثال ارائه می‌شود.