اندیشکده «شفافیت برای ایران»

پارلمان ها متشکل از نمایندگان و وکلای ملل هستند. مردم با انتخاب نمایندگانشان در پارلمان حق دارند تا از نحوه عملکرد آنان اطلاع داشته باشند. یکی از شاخص های شفافیت در پارلمان های دنیا، شاخص شفافیت در بودجه و هزینه های خود پارلمان است. اینکه هر پارلمان چه هزینه هایی داشته است. هزینه های روند های اداری، هزینه های سفرهای خارجی نمایندگان، قراردادها و ... همگی باید برای مردم مشخص و واضح باشد، تا علاوه بر جلوگیری از فساد، زمینه پاسخگویی از نمایندگان در این موضوع ایجاد شود.

یکی از کشورهای اجرا کننده EITI ، همسایه شرقی ما، جمهوری اسلامی افغانستان است. این کشور که سالهاست با جنگ های داخلی و خارجی دست و پنجه نرم می کند، دچار فساد مزمن اداری است. با توجه به منابع غنی معدنی موجود در افغانستان، ایجاد شفافیت در این حوزه را یکی از مهم ترین راه های پیشرفت است. اجرای EITI هرچند تا کنون مزایای مهمی در این کشور به همراه داشته است، اما به نظر می رسد راه زیادی در پیش باشد.

در ادله شرعی، دلایلی برای نظارت مردم وجود دارد که در این نوشته، به آنها میپردازیم. همچنین به بررسی راهکار تحقق نظارت مردم بر عملکرد مسئولین میپردازیم.

نظارت مردم بر عملکرد مسئولین - ادله و راهکار تحقق نظارت مردم

مانیفست دولت باز یک سند راهنمای شفافیت است که مطابق با تجربه انگلستان در داده باز حاکمیتی تهیه شده است. پایگاه اینترنتی دولت باز انگلستان علاوه بر انتشار این سند خلاصه‌ای از کلیات این مانیفست را آماده کرده است که در ادامه مروری بر بخش مبارزه با فساد آن خواهیم داشت. در ترجمه این سند کوشیده‌ایم تا جنبه‌های بین‌المللی و کاربردی آن را برجسته کرده و از ذکر جزئیات مربوط به حاکمیت انگلستان خودداری کنیم.

در مطلب پیشین، گفتیم که نظارت یک امر اسلامی و مطابق با سیره معصومین می‌باشد. همچنین بیان شد که نظارت در احادیث، دارای پشتوانه اجرایی می‌باشد. اما اهداف و آثار نظارت چیست؟

نظارت، همواره یکی از ابزارهای مهم برای کنترل افراد مسئول بوده است. اما آیا این موضوع، در دین اسلام هم مورد تأیید است؟

دولت ها همواره با شعارهایی مثل اصلاحات اقتصادی، حمایت از محرومین، اجرای عدالت و شعارهایی از این دست پای به عرصه سیاست می گذارند، اما در عمل و با سپری شدن عمر هشت ساله آنها می بینیم که آش همان آش است و کاسه همان کاسه. شکی نیست که همه دولت ها تمام تلاش خود را برای تحقق این شعارها می کنند ولی ظاهرا اشکال کار جای دیگری است. خانه بی چراغ مثال مناسبی است برای وضعیت کشور ما. وضعیتی که در آن هر تلاشی ممکن است به بیراهه کشیده شود.

در سال 1357، انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. این پیروزی، مقدمه‌ای بود تا جامعه اسلامی، حرکت خود به سمت کمال را آغاز کند. این حرکت، به رهبری امام خمینی(ره) آغاز شد و در بین راه، ولایت جامعه به دستان امام خامنه‌ای(مدظله العالی) سپرده شد. در شرایط کنونی و در ایام غیبت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ولایت فقیه نقش هدایت کننده جامعه به سمت کمال را بر عهده دارد. بنابراین، اوامر و بیانات ولی فقیه، لازم الاجرا بوده و راهگشای جامعه در شرایط دشوار می‌باشد. در بیانات و اوامر مقام معظم رهبری به عنوان ولی جامعه و فقیه جامع الشرایط، سخنانی پیرامون نظارت، پاسخگویی مسئولین، مبارزه با فساد، کارایی و کارآمدی نظام اسلامی، اعتماد مردم به نظام اسلامی، مشارکت مردم در نظام اسلامی و شفافیت وجود دارد. به همین دلیل در این نوشته به بررسی این هفت مفهوم و جایگاه و نسبت آن‌ها خواهیم پرداخت.

اندونزی یکی از کشورهایی است که از فساد گسترده رنج می‌برد. رشوه‌خواری و فساد اداری به‌گونه‌ای در این کشور عادی شده است که پرداخت رشوه به‌عنوان راهی برای تعامل با مأموران دولتی شناخته شده و به چشم عاملی انگیزشی به آن نگریسته می‌شود. اخیراً سازمان حکومت‌باز اندونزی، سامانه "لاپور" را در این کشور راه‌اندازی کرده است. در این سامانه می‌توانید به‌وسیله‌ی سایت اینترنتی و یا پیامک تلفن همراه، وقوع هرگونه تخلف و بدرفتاری بخش‌های خدمات عمومی را گزارش کنید. پیگیر‌ی‌های این سامانه توانسته است اعتماد شهروندان اندونزی را جلب کند.

در سال های اخیر، کشورهای متفاوتی کوشیده اند تا برای بیماری فساد گسترده در ادارات و سازمان های خدمات عمومی چاره ای بیاندیشند. سامانه " من رشوه پرداخت کردم" یکی از نمونه هایی بود که پیش از این معرفی شد. این بار نیز نوبت اندونزی است که با سامانه ای مشابه گامی برای بهبود کیفیت خدمات در سازمان ها بردارد. لاپور که در زبان اندونزیایی‌ها به‌معنای " گزارش" است، نام سامانه‌ای است که در آن نه‌تنها گزارش رشوه ثبت می‌شود بلکه میزبان گزارش‌هایی از برخوردهای نادرست سازمان‌ها و مأموران خدمات عمومی در کشور است.

در ادامه فیلم کامل این برنامه به همراه پلی بک های پخش شده در برنامه قابل مشاهده و دریافت خواهد بود.

... در این گزارش ادعا شده بود که در صورت اجرای پیشنهادهای مطرح شده در آن 424 میلیارد دلار ظرف سه سال صرفه‌جویی می‌گردد. میزان صرفه‌جویی تا سال 2000 نیز به سالانه 1900 میلیارد دلار افزایش می‌یافت...