اندیشکده «شفافیت برای ایران»

دو پورتالی که به‌تازگی تأسیس‌شده‌اند داده بیشتری در مورد میزان موفقیت در امتحانات و سایر اطلاعات مربوط به عملکرد مدارس در تانزانیا را در اختیار عموم قرار میدهند. رابط داده‌باز آموزش‌وپرورش پروژه‌ای است که توسط طرح داده‌باز تانزانیا (Tanzania Open Data Initiative) راه‌اندازی شده است؛ شول توسط آرنولد مینه (Arnold Minde)، برنامه‌نویس، کارآفرین و علاقه‌مند به داده‌باز رهبری شده است. باوجود چالش‌های ناشی از پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت در تانزانیا، این سایت‌ها به‌آرامی در حال تغییر نحوه دسترسی شهروندان به اطلاعات و تصمیم‌گیریها هستند و آنان را به درخواست پاسخگویی بیشتر از سیستم آموزشی و مقامات دولتی تشویق میکنند.

شاید مهم‌ترین دغدغه مسئولان در ایام نوروز مشکل تخلفات جاده‌ای باشد که روزانه ده‌ها نفر را به کام مرگ میکشاند. یکی از مهم‌ترین و فراگیرترین راه‌های دست‌یابی به تخلفات، گزارش‌های مردمی است. در بسیاری کشورها قوانینی وجود دارد علاوه بر حمایت از گزارشگران تخلف جوایزی نیز برای آن در نظر گرفته شده است. گزارش‌گری تخلف در حین رانندگی یکی از بهترین راه‌حل ها برای کنترل تخلفات می‌باشد.

مسئله مهمی که یکی از موضوعات روز دنیاست و مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است، ولی جایش در محافل علمی و اداری کشور خالیست ، موضوعی است با عنوان دولت به مثابه بستر یا پلتفرم (Government as a Platform). شفافیت برای ایران، تلاش خواهد نمود در سلسله مطالبی به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخته و تجربیات کشورهای مختلف دنیا در این خصوص را معرفی نماید. در اولین مطلب به بررسی ضرورت این موضوع و تأثیر به کارگیری این رویکرد در عملکرد دولت، خواهیم پرداخت.

چالش، یکی از بهترین راه حل های مبتنی بر شفافیت است که این امکان را  میدهد که عده بسیاری را درگیر مسأله خودتان کنید و بهترین راه حل را با کمترین هزینه دریافت کنید. ایده برگزاری چالش برای مسائل افراد، شرکت‌ها و حتی دولت برای اولین بار نیست که مطرح میشود اما سایت HeroX.com امروزه به عنوان مرجعی برای برگزاری چالش شناخته میشود که در این نوشته شما را با آن آشنا خواهیم نمود.

مدلهای ارزیابی شفافیت پارلمانی، مدلهایی برای رتبه بندی و شناخت وضعیت موجود هر یک از پارلمان ها نسبت به شاخص های شفافیت پارلمانی است. بسیاری از کشورها پارلمان کشور خود را با شاخصهای موجود برای شفافیت پارلمانی سنجیده اند و یا خود شاخص هایی را برای شفافیت پارلمانی تعیین نموده اند و بر اساس آن، به شفافیت پارلمان خود نمره داده اند. در این پست به بررسی این مدلها و تجربیات کشورهای مختلف در این زمینه پرداخته ایم.

بهترین راهکار برای حل مشکل عدم حضور بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از نمایندگان مجلس در اکثریت جلسات خانه ملت، انتشار بروز اطلاعات مربوط به حضور و غیاب آنها در قالب‌های استاندارد ارائه داده به صورت عمومی است.

جهان شبکه‌ای امروز‌ ما را ناچار به بیان مفاهیم گوناگون به ساده‌ترین شکل ممکن می‌کند. عرصه‌ی آشنایی با فساد و مبارزه با آن هم از این قاعده مستثنی نیست. اتحادیه اروپا در ادامه‌ی فعالیت‌های گسترده خود برای پیشگیری و مبارزه با فساد شبیه‌سازی ساده‌ای از مدیریت شهری و تصمیم‌گیری را توسعه داده که طی آن مفاهیم مختلف را به سادگی با مخاطب در میان می‌گذارد. تلاش شده محیط شبیه‌سازی واقعی باشد؛ آن‌قدر که ممکن است بعضی تصمیمات شما، منجر به اخراجتان شود!

در برنامه‌ی بودجه سال‌های 87 تا تا 91، بندهایی ذکر شده بود که حسب آن دستگاه‌های اجرایی کشور مکلف بودند یک درصد بودجه خود را صرف پژوهش کنند (معروف به قانون یک درصد). برای این منظور «سامانه هماهنگی طرح های پژوهشی دستگاههای اجرائی، شرکت ها، بانک ها و موسسات انتفاعی» زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تشکیل شد تا تعریف و اجرای کلیه پژوهش‌های دولتی در این سامانه و به صورت متمرکز اتفاق بیفتد. در همین رابطه، این روایت واقعی قابل توجه است:

بنیاد دانش باز(Open Knowledge) به منظور بررسی روند این‌که چه حکومت‌هایی داده‌های خود را باز می‌کنند، از سال ۲۰۱۳ این روند را در قالب چندین شاخص(Index) پیگیری می‌کند. 

جاناتان گِرِی می‌گوید پیامدهای اجتماعی و سیاسی بسیاری در مورد چگونگی ایجاد و استفاده از داده‌ها در زندگی جمعی قرن 21 وجود دارد. اگر از داده به درستی استفاده شود، می‌تواند شکوفایی انسان، پیشرفت روند اجتماعی و تقویت دموکراسی را تسهیل کنند. البته برای این امر بازنگری سیاست‌های داده مورد نیاز است.

شبکه جهانی OD500 یک شبکه‌ی بین‌المللی از سازمان‌هایی است که می‌خواهند موارد استفاده و تاثیر داده باز را مورد مطالعه قرار دهند. این شبکه‌ی جهانی که توسط آزمایشگاه حکمرانی (GovLab) هماهنگ می‌شود، به سازمان‌های شرکت‌کننده امکان تجزیه و تحلیل داده باز در کشور خودشان را مٍی‌دهد، به نحوی که از نظر جهانی قابل مقایسه و همچنین از نظر داخلی معین باشد. شبکه‌ی جهانی OD500 با این فرض شروع به کار می‌کند که تنها با نقشه‌برداری از استفاده‌ی داده باز، درون و میان کشورها، می‌توان به رویکردهای جدیدی برای درک تاثیرات اقتصادی و اجتماعیِ داده باز حکومتی رسید.

تمامی فعالان اقتصادی اعم از تولیدکنندگان و تجار نیازمند اخذ مجوزهای قانونی مربوط به موضوع فعالیت خود هستند. برای این کار متقاضی می‌بایست به مراجع مختلفی مراجعه نموده و فرایند مربوطه را طی نماید. به‌منظور تسهیل در این امر و همچنین جلوگیری از فساد در این حوزه، لزوم ایجاد شفافیت در فرایند اخذ مجوزهای قانونی موردنیاز فعالان اقتصادی از طریق ایجاد سامانه واحد و جامع جهت ارائه درخواست، پیگیری و اخذ نتایج ارزیابی مراجع قانونی به‌خوبی احساس می‌گردد.

جمهوری دموکراتیک کنگو، که حدود نیمی از کبالت جهان را تولید می کند و درآمد حاصل از صنایع استخراجی آن حدود 2.1 بیلیون دلار است، یکی از فعال ترین کشورها در EITI محسوب می شود. مشارکت شش وزیر در مذاکرات گروه ذی نفعان، جایگاه حاکمیتی گروه و حکم EITI را برای مواجهه با چالش های بزرگ موجود در بهبود حکمروایی منابع طبیعی بهبود می بخشد. مشارکت قوی بازیگران مختلف، شامل شرکت ها، نمایندگان جوامع مدنی (بیش از 800 سازمان مردم نهاد و 200 شرکت فعال در زمینه نفت، گاز و مواد معدنی)، می تواند منجر به ارتقای مباحث پیرامون مدیریت بخش های نفت، گاز و معدنکاری در این کشور شود.