اندیشکده «شفافیت برای ایران»

در سال‌های گذشته مسئله مبانی در کشور ما به یک مسئله مهم تبدیل شده است و نظر به قرینه‌های متعدد انحراف در انقلاب اسلامی، سوال از مبانی تبدیل به یکی از اولین سوال‌ها از هر فعال اجتماعی و اقتصادی و سیاسی شده است. البته مسئله مبانی یقینا یکی از مهمترین نیازهای هر حرکتی است. هر حرکتی خواسته یا ناخواسته مبتنی بر مبانی است چه محرک بداند و چه نداند. اما این واقعیت به معنای قبول یک قرائت نادرست از توجه به مبانی نیست.

در تلاش گسترده برای مقابله با اخبار کذب در فضای مجازی، گوگل اخیراً قابلیت «ارزیابی حقایق» (Fact Check) در بخش «جستجو و اخبار» خود را در اختیار تمام کاربران جهان قرار داده است. این ویژگی ماه اکتبر سال 2016 به صورت آزمایشی راه اندازی شد و کاربران به کمک آن می توانند صحت محتوای مختلف را ارزیابی کنند.

در سال 2014، بزرگ‌ترین شیوع ابولا در تاریخ، در غرب آفریقا رخ داد. در ابتدا، اطلاعات در مورد ابولا واکنش‌ها در میان جمع‌آوری‌کنندگان داده بسیار متنوع بود و افرادی که توانایی انجام کاری را داشتند قدرت کافی برای کسب اطلاعات مربوطه را نداشتند. سه پروژه – مرکز واکنش ملی به ابولا در سیرالئون (NERC)، تبادل داده بشردوستانه سازمان ملل متحد (HDX) و ابولا GeoNode - کیفیت و دسترسی به اطلاعات مورد استفاده توسط بشردوستان و سیاست‌گذاران برای مقابله با بحران را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشیدند.

چالش فساد و پرداختن به اولویت‌بندی دولت‌های آسیایی در دستور کار قرار دادن این موضوع به دنبال بحران مالی شرق آسیا که در سال 1997 آغاز شد، مبارزه با فساد به اولویت اصلی بسیاری از کشورها بدل گشته و افزایش روزافزون افرادی که معتقد به تحمیل هزینه‌های بسیار بالای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فساد بودند، عامل ایجاد این تغییر و تحولات بوده است. پس از روشن شدن دخالت مقامات دولتی بلند پایه در رسوایی‌های متعدد فساد در کشورهایی همچون چین، اندونزی، جمهوری کره، فیلیپین و تایلند، مردم بیش از پیش مهار فساد را خواستار شدند. بررسی‌های صورت گرفته از ادراک و مهار فساد در سطح بین‌الملل نشان می‌دهد که اغلب کشورهای شرق آسیا رتبه‌های پایینی را به خود اختصاص داده که این نمرات به شکل گسترده در رسانه‌های محلی پخش می‌شود و به افزایش آگاهی‌های مردمی درباره این معضل کمک می‌کند.

اعلام عمومی هزینه‌ها و بودجه مجلس وظیفه هر حکومتی محسوب می‌شود و مردم حق دارند که از وضعیت هزینه و بودجه مجلس خود مطلع باشند. در این گزارش مصور، نمونه‌ای از تجارب کشورهای مختلف در شفافیت هزینه‌ها و بودجه‌های مجلس و پارلمان درج شده است.

فساد همانند کوه یخی که بخش کوچکی از آن خارج از آب است، پدیده‌ای پیچیده و دارای ابعاد ناشناخته است. به همین دلیل ریشه‌کن کردن فساد تقریبا ناممکن است. شناخت هرچه بیشتر این پدیده، گام اول مبارزه جدی و دقیق با آن است.

از سال 1994، تلاش‌های بی‌سابقه‌ای برای افزایش آگاهی درباره فساد، ماهیت پنهانی و آثار مخرب آن بر رفاه تمام کشورها و مردم آن‌ها صورت گرفته است. فساد نه فقط تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را مخدوش می‌کند، بلکه مانع سرمایه‌گذاری و همچنین باعث تضعیف رقابت و در نهایت تنزل رشد اقتصادی می‌شود. در واقع، شواهدی وجود دارد که جنبه‌های اجتماعی، حقوقی و اقتصادی توسعه، همگی با هم مرتبط هستند و فساد در هر بخش مانع از توسعه در تمام ‌آن‌ها می‌شود.

زمانی که از فساد سخن گفته می‌شود افراد مختلف با توجه به نگرشی که دارند برداشت‌های متفاوتی از آن خواهند داشت. مسئله فساد در هر جامعه امری منفور و زشت است. زیرا فساد در هر فرهنگ، قوم و نژادی عامل تباهی است. یعنی فساد به چیزی گفته می‌شود که از درستی خارج شده و از سلامت گذشته است.

وبگاه gov.uk/performance، زیرمجموعه‌ی سایت gov.uk (دولت الکترونیک انگلستان) است که اطلاعات مربوط به خدمات دولت انگلستان را به‌شکل آسان و شفاف و سریع می‌توان در آن یافت.

یکی از رویکردهای نوین شکل گرفته در عرصۀ سیاست‌گذاری و حکمرانی، بحث سیاست‌گذاری دادۀ باز حاکمیتی است. سیاست‌گذاری دادۀ باز حاکمیتی، مفهوم و رویکردی جدیدی است که به دنبال بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی در عرصۀ سیاست‌گذاری است.

Gluten-free on the Move یک نرم‌افزار کاربردی است که برنده جایزه شده و برای کمک به افرادی که مبتلا به سلیاک هستند، طراحی شده تا به صورت کاملا جدی رژیم بدون گلوتن خود را که تنها راه درمان این بیماری است، دنبال کنند. این نرم‌افزار، نتیجه موافقتنامه  اشتراک‌گذاری داده بین سازمان سلیاک بریتانیا است که یک انجمن کمک به خود است، و برندبانک که بزرگترین فراهم کننده محتوای دیجیتال برای درگاه‌های خرده فروشی آنلاین است. مشارکت برندبانک و سلیاک بریتانیا، ویژگی‌های مشترک زیادی با دیگر موارد ارائه شده در این گزارش دارد، اما یک تفاوت مهم نشان می‌دهد: داده از نوع داده باز نیست و برندبانک، مجوز آن را برای سلیاک بریتانیا فراهم می‌کند. این مورد در این گزارش مطرح شده است تا اهمیت در نظر گرفتن حقایق واقعی در زمان ارزیابی تاثیر داده باز را نشان دهد. کسانی که تاثیرات داده باز را بررسی می‌کنند باید آماده مطرح کردن این سوال باشند: آیا این تاثیرات فقط به این دلیل روی می‌دهند که داده باز است؟ چه چیزی درباره این مجموعه داده می‌توان گفت که در این تاثیرات مشارکت می‌کند؟

مبارزه با فساد اداری و اقتصادی در بسیاری از کشورهای جهان به یک موضوع مهم حاکمیتی تبدیل شده است. کشورها با استفاده از ظرفیت‌های بومی و داخلی خود اقداماتی را به منظور کنترل و مهار این معضل انجام داده‌اند. کشور مالزی نیز از این امر مستثنا نبوده و در دهه گذشته با ایجاد اصلاحاتی در قوانین و مقررات خود به تأسیس نهاد مبارزه با فساد اقدام کرده تا از طریق همکاری میان نهادهای حاکمیتی خود، ریشه اقدامات فسادآلود در نظام اداری‌اش را بخشکاند.

دولت به مثابه‌ی یک بستر، "Government as a Platform" مفهوم جدیدی است که ابعاد و ویژگی‌های گسترده‌ای دارد و اذهان اندیشمندان حوزه حکومتداری را به خود متوجه کرده است. در این پست فصل دوم کتاب Open Government: Collaboration, Transparency and Participation in Practice با گردآوری Tim O'Reilly اندیشمند مشهور در این حوزه، با همین عنوان ترجمه شده است و در اختیار شما قرار گرفته است.