اندیشکده «شفافیت برای ایران»

رصد وعده‌های انتخاباتی، می‌تواند مطالبه عمومی برای اجرایی شدن آن‌ها توسط نامزدهای انتخاباتی ایجاد کرده و نامزدها را ملزم به پایبندی به وعده‌هایشان کند. در همین راستا آقای خانی، کارشناس شفافیت در برنامه پایش به بررسی تجارب بین‌المللی در زمینه رصد وعده‌های انتخاباتی پرداختند. برای مشاهده این ارائه، به ادامه مطلب مراجعه کنید.

کمیته انتخابات آمریکا یک نهاد مستقل قاعده‌گذار (رگیولاتور)‌در زمینه‌ی مسائل مالی کمپین‌های انتخاباتی در آمریکا است که در سال 1975 توسط کنگره تاسیس شده است. وظیفه‌ی اصلی این کمیته انتشار مسائل مالی کمپین‌های انتخاباتی در راستای اجرای قوانینی همچون رعایت سقف کمک‌های مالی است.

پایش در سلسله برنامه‌های خود، برنامه‌ای را به موضوع شفافیت در انتخابات اختصاص داد. این برنامه با حضور آقای دکتر توکلی و آقای امیرآبادی فراهانی برگزار شد. همچنین آقای خانی، کارشناس شفافیت، در این برنامه به ارائه تجارب جهانی در این زمینه پرداختند. فیلم کامل این برنامه را در ادامه مطلب ببینید.

معمولا در ایام انتخابات نقش مردم در حکومت پررنگ می‌شود و سیاستمداران قول‌های رنگینی برای جلب نظر مردم می‌دهند. در این مطلب، مروری خواهیم کرد بر مطالب وبلاگ و شش روش مشارکت مردم را بررسی خواهیم نمود. آیا مشارکت مردم در حکومت محدود به مقطعی چون مناسبت‌های ملی و یا انتخابات است؟ دیگر راه‌های مشارکت مردم در حکومت چیست؟

اگر مردم مطالبه‌ای داشته باشند، چگونه می‌توانند آنرا از حاکمیت پیگیری کنند؟ راحت‌ترین و مطمئن‌ترین شیوه جهت پاسخگویی حاکمیت به مطالبات مردمی چیست؟ آیا هیچ‌گونه ساختار، نهاد و سازمان‌دهی خاصی جهت پیگیری مطالبات مردمی می‌توان متصور بود؟ فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (فاوا) چگونه می‌توانند رابطه مردم و حاکمیت را بهبود ببخشند و باعث شوند صدای مردم بهتر در حاکمیت شنیده شود؟ این سؤالات در شرایط کنونی ایران، جوانان سازنده هم‌خواهی را بر آن داشته است تا در پاسخ به این نیاز عمومی، سازوکاری طراحی نماید تا از طریق این سازوکار بتوان صدای مردم را بهتر شنید و پاسخگویی مسئولین را در پویش‌های مردمی به همراه داشت

معمولاً فضای حاکم بر انتخابات به‌خصوص انتخابات ریاست جمهوری، سیاسی است و همین موضوع باعث می شود که بسیاری از مسائل و مشکلات مهم کشور (به‌خصوص در حوزه های اقتصادی و اجتماعی)، در میان انبوهی از گزاره‌های سیاسی به حاشیه برود و یا صرفا با اهداف سیاسی مطرح شود و دغدغه برطرف کردن یا حل آنها، موضوعیت چندانی ندارد. این در حالی است که اتفاقا ضرورت دارد که از فرصت انتخابات، برای طرح مسائل و مشکلات اصلی مردم با توجه به اسناد بالادستی، قوانین و سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب، استفاده شود و تلاش گردد تا این موضوعات، محور مباحث و گفتگوهای انتخاباتی شود. 

مشروح مذاکرات جلسات پارلمان ها یکی از اساسی ترین اطلاعاتی است که هر پارلمان باید در اختیار مردم خود بگذارد.  بر اساس بیانیه پارلمان باز،‌ ثبت و آرشیو اطلاعات پارلمانی و ارائه آنها به راحت ترین شکل به مردم یکی از مهمترین ارکان پارلمان باز است. در این پسب به بررسی یک از وبسایتهای ارائه مشروح مذاکرات پارلمان در کانادا میپردازیم که از ویژگی های جالبی برخوردار است.

وبسایت The Linked Parliamentiary Data Project، یا LiPaD نتیجه یک پروژه از دانشگاه تورنتوی کاناداست. تعدادی از دانشجویان دکتری و فارغ التحصیلان دکتری رشته های علوم سیاسی، کامپیوتر و تاریخ در این دانشگاه با همکاری یکدیگر، تمامی اطلاعات و مشروح مذاکرات پارلمان کانادا را از سال 1901 تا به امروز به تفکیک هر سال و هر ماه و هر جلسه پارلمان در این وبسایت بارگذاری کرده اند.

این مجموعه دو هدف اصلی را دنبال میکند:

1. آرشیو و ثبت و ضبط مشروح تمامی جلسات پارلمان کانادا و بروز رسانی این سایت بلافاصله پس از برگزاری جلسه
2. ماشین خوان کردن تمامی این مشروح مذاکرات بطوری که بتوان موضوعات مختلف و حوزه های مختلفی را که نمایندگان پارلمان در رابطه با آن صحبت کرده اند را بطور بسیار پیشرفته قابل جستجو کرد.

این وبسایت برای راحت کردن دسترسی کاربران به مشروح مذاکرات سالهای مختلف، یک خط زمانی (TImeline) ایجاد کرده است تا بدین وسیله بتوان سال مورد نظر را راحت تر انتخب نمود. همانطور که در تصویر قابل مشاهده است میتوان از سال 1910 مشروح مذاکرات جلسات پارلمان کانادا را مشاهده کرد:

از ویژگی های زیبای این پروژه لینک دادن داده های اطلاعات بیوگرافی و بسیاری از اطلاعات نمایندگان با صحبتها و نطفهای نمایندگان در پارلمان است و بدین صورت میتوان موضوع مورد نظر خود را از سال 1901 تا کنون در این وبسایت جستجو کنید و تمامی نتایج موضوع مورد نظر شما که هر نماینده درباره آن صحبتی کرده است و یا آن موضوع با شخص یکی از نمایندگان مرتبط باشد را پیدا کنید.

در تصویر زیر مشروح مذاکرات جلسه 18 ژانویه سال 1910 و افرادی که در این مذاکرات حضور داشته اند و سخنرانی کرده اند را مشاهده میکنید.

... و همینطور مشاهده مشروح مذاکرات جلسات سالهای اخیر:

مشاهده مشروح مذاکرات نمایندگان در سالهای اخیر:

این اطلاعات به فرمت های گوناگون و با دیتابیس های مختلفی قابل دریافت است. رایج ترین فرمت ارائه این اطلاعات CSV میباشد ولی تمامی داده های این سایت را میتوان از GitHub و دیگر دیتابیس ها فراخوانی کرد.

از پروژه های بعدی این وبسایت افزودن مشروح مذاکرات کمیسیونهای کنگره و پارلمان کانادا و همچنین افزودن اطلاعات دموگرافیک و مشخصه های رای دهی هر حوزه به نماینده های منتخب پارلمان کانادا به این مجموعه است.

ایجاد این وبسایت برای شهروندان کانادایی نیز یک امر بسیار مبارک و جالبی بوده است بطوری که ایجاد چنین وبسایتی در منابع رسانه ای بطور گسترده ای پوشش داده شد. دو تصویر زیر را ببینید:

ایجاد چنین بستر هایی برای اطلاع رسانی مشروح مذاکرات نمایندگان مردم در پارلمانها نه تنها موجب رصد و نظارت هر چه بهتر مردم بر نمایندگانشان و عملکرد آنها خواهد شد،  بلکه زمینه بسیار مناسبی را برای ایجاد تحلیل ها و پژوهش های مختلفی در زمینه ها و حوزه های گوناگون ملی در عرصه پارلمانی ایجاد خواهد کرد.

پایگاهی که توسط سازمان جامعه مدنی، موسسه باز (Open Institute) باهدف پرداختن به مسائل مربوط به عدم شفافیت در دولت در بخش‌های خصوصی و عمومی، ترویج پاسخگویی گروهی و شفافیت با ارائه بینش به شهروندان، روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی نسبت به روابط، ارتباطات (و تا حدی پویایی) کسانی که درون و اطراف عرصه عمومی فعالیت دارند، راه‌اندازی شد. به‌عنوان یک مطالعه موردی، نمایانگر چالش پیش روی طرح‌های داده‌باز برای تولید آگاهی کافی و استفاده لازم جهت دستیابی به تأثیر است.

همه می‌دانیم که نامزد شدن در انتخابات و تبلیغ برای پیروزی در رقابت انتخاباتی،‌ لاجرم به پول نیاز دارد. هر نامزد انتخاباتی از راه‌های مختلفی اقدام به تأمین هزینه‌های انتخاباتی کرده و تلاش می‌کند تا بتواند با جمع‌آوری هرچه بیشتر سرمایه،‌ تبلیغات بیشتر و موثرتری داشته باشد. اما این پول‌ها از کجا می‌آیند و چگونه هزینه می‌شوند؟ این "حق" رأی دهندگان است که بدانند نامزد مورد نظرشان چگونه هزینه تبلیغات خود را تهیه و چگونه آن را هزینه می‌کنند. در این مطلب به بررسی تجارب اعلام عمومی هزینه‌های انتخاباتی در کشورهای شیلی، هند، لتونی، فیلیپین و ایالات متحده می‌پردازیم.

چندی است که زمزمه‌های مثبتی از مباحث مربوط به شفافیت در کشورمان شنیده می‌شود که طبعا اجرایی کردن آنها بسترسازی‎های مربوطه را می‌طلبد. با نگاهی به تجربه کشورهای برتر دنیا در عرصه شفافیت، یک پیش نیاز اجرایی مشترک در تمامی برنامه‌های ایجاد شده برای استفاده یا نظارت همگانی وجود دارد: احراز هویت. احراز هویت در دنیای حقیقی به وسیله کارت شناسایی عکس‌دار مثلا کارت ملی انجام می‌شود. اما بستر غالب فعالیت‌های مرتبط با شفافیت در دنیای امروز، فضای مجازی است که احراز هویت کاربران در آن، سنگ بنای ارائه همه خدمات مرتبط است. در واقع موضوع بسیار ساده و روشن است: تا هویت شخص در فضای مجازی (مثلا شخص درخواست دهنده، رای دهنده، ثبت‌نام کننده یا اظهار کننده) مشخص و "شفاف" نباشد، نمی‌توان سرویسی برای افزایش شفافیت در جامعه ارائه کرد.

این پایگاه بلافاصله پس از انتخاب ریاست جمهوری منازعه برانگیز سال 2014 اندونزی راه‌اندازی شد. سازمان دهندگان محافظت از انتخابات، تیمی بیش از 700 داوطلب را برای مقایسه برگه‌های رسمی رأی‌گیری با جدول‌بندی اصلی حوزه‌های رأی‌گیری، دیجیتال کردن فرم‌های دست‌نویس و خواناتر و در دسترس تر کردن داده‌ها جمع‌آوری کردند. این کار تنها در دو روز و با یک بودجه 54 دلاری انجام شد و این پایگاه امکان مشارکت شهروندان در نظارت بر نتایج انتخابات، افزایش اعتماد عمومی نسبت برگه‌های رسمی و کمک به سهولت در یک تحول دموکراتیک را فراهم ساخت.

دو پورتالی که به‌تازگی تأسیس‌شده‌اند داده بیشتری در مورد میزان موفقیت در امتحانات و سایر اطلاعات مربوط به عملکرد مدارس در تانزانیا را در اختیار عموم قرار میدهند. رابط داده‌باز آموزش‌وپرورش پروژه‌ای است که توسط طرح داده‌باز تانزانیا (Tanzania Open Data Initiative) راه‌اندازی شده است؛ شول توسط آرنولد مینه (Arnold Minde)، برنامه‌نویس، کارآفرین و علاقه‌مند به داده‌باز رهبری شده است. باوجود چالش‌های ناشی از پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت در تانزانیا، این سایت‌ها به‌آرامی در حال تغییر نحوه دسترسی شهروندان به اطلاعات و تصمیم‌گیریها هستند و آنان را به درخواست پاسخگویی بیشتر از سیستم آموزشی و مقامات دولتی تشویق میکنند.