اندیشکده «شفافیت برای ایران»

ارتقای کیفیت مدیریت عمومی و حکمروایی را می‌توان با تقویت استاندارهای برتر رفتاری از سوی تمام مقامات دولتی محقق ساخت. به طور خاص، عموم مردم حق دارند که انتظار برترین استانداردهای رفتاری را از اعضایی که برای دولت محلی انتخاب می‌کنند، داشته باشند. در مقابل، تبعیت کامل از این استانداردها، شهرت و انسجام شهر تورنتو را محافظت کرده و تداوم خواهد بخشید.

تولید و ارائه اطلاعات پایه زمین‌شناسی (به دلیل دارا بودن ویژگی‌های یک کالای عمومی) بر عهده دولت‌ها است. هرچه این فرآیند تسهیل و داده‌ها و اطلاعات بیشتری در اختیار فعالان معدنی قرار بگیرد، این بخش از اقتصاد وضعیت بهتری خواهد داشت. پاپوا گینه نو، بوتسوانا و کانادا کشورهایی موفق در این زمینه هستند.

اعلام عمومی هزینه‌های نمایندگان مجلس وظیفه هر حکومتی محسوب می‌شود و مردم حق دارند که از وضعیت هزینه‌کرد نمایندگان خود مطلع باشند. در این گزارش مصور، نمونه‌ای از تجارب کشورهای مختلف در شفافیت هزینه‌های نمایندگان مجلس و پارلمان درج شده است.

در دوره بازسازی افغانستان، دولت‌ها و آژانس‌های بین‌المللی بودجه‌ها و هزینه‌های هنگفتی برای بازسازی افغانستان به این کشور سرازیر کردند. بخش قابل‌ توجهی از این بودجه‌ها به پروژه‌های ساختمانی برای ساخت مدرسه، بیمارستان و کلینیک، ساختمان‌های دولتی و مانند آنها اختصاص داده شده بود. با این وجود و در حالی که اجرای چنین پروژه‌هایی بدون دردسر به نظر می‌رسید، در اجرا با موانع و چالش‌های عجیب و پیچیده‌ای روبه‌رو شدند و بسیاری از آنها اندکی پس از تحویل از کارایی افتاده و بلااستفاده ماندند. به گفته بسیاری از کارشناسان، فساد و عدم رعایت استانداردها چنین بحرانی را در افغانستان ایجاد کرده‌اند.

سازمان "حمل و نقل برای لندن" (TfL) با احتیاط زیادی وارد حوزه داده باز شد. اما اکنون، پنج سال از زمان شروع انتشار مجموعه داده کلیدی آن می‌گذرد، که بیشتر به صورت بلادرنگ بوده است و تعداد نرم‌افزارهای کاربردی که بر اساس این داده نوشته شده‌اند، به صدها مورد می‌رسد و به دست میلیون‌ها نفر از کاربران حمل و نقل لندن رسیده‌اند و باعث ده‌ها میلیون پوند صرفه‌جویی در زمان بر اساس مبنای مشتری و با سرمایه‌گذاری نسبتا اندک شده‌اند. اکنون تفکر داده باز در درون سازمان "جای گرفته" است و تجربه TfL با داده باز باعث شده مسئولان حمل و نقل سایر کشورها نیز از آن پیروی کنند.

سال‌هاست که کیفیت اجرا و نحوه واگذاری پروژه‌های دولتی (حاکمیتی) مورد بحث است و مشکلات ناشی از اجرای ضعیف و ناکارآمد این گونه پروژه‌ها و فسادهای بی شمار در ارائه آن‌ها گریبان گیر کشور است. اما راه حل این مسئله چیست؟

به جز EITI، برخی از کشورهای تاثیرگذار در صنایع استخراجی، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و کانادا، اقدام به تصویب قوانینی به جهت شفافیت این بخش از اقتصاد در جهان نموده‌اند. این قوانین شرکت‌هایی که در این کشورها ریشه دارند را ملزم به افشای اطلاعاتی پرداختی خود به دولت‌های صاحب منبع کرده‌اند. استرالیا نیز اقداماتی را در این زمینه آغاز کرده است که فعلا به نتیجه نرسیده است.

LegislationLab.org پایگاهی اینترنتی است تا شهروندان بتوانند در فرایندهای قانونگذاری سهیم باشند. Legislation Lab به عنوان  بستری برای تشویق مردم به آگاهی یافتن از قوانین و نقش‌آفرینی درقانونگذاری مطرح شده است. این وبسایت در پی ارائه راه‌های دسترسی آسان به قانونگذاری است. به علاوه، برای جمع‌آوری بازخوردهای مردمی نیز مهیاست.

ابزاری که با هدف افزایش شفافیت مالی دولت فدرال برزیل از طریق داده‌های بودجه دولت باز ایجاد شده است. از آنجا که در دهه گذشته کیفیت و کمیت اطلاعات روی پورتال بهبود یافته، در حال حاضر پورتال شفافیت یکی از ابزارهای اصلی مبارزه با فساد در این کشور است که هر ماه به ‌طور میانگین ۹۰۰هزار بازدیدکننده مستقل دارد. بعد از پورتال شفافیت برزیل، دولت‌های محلی در سراسر برزیل و سه کشور دیگر آمریکای لاتین طرح‌های شفافیت مالی مشابهی را الگوی کار خود قرار دادند.

پیشنهادات موجود در گزارش‌های EITI معمولا کشور را به سمت اینکه چگونه صنایع استخراجی را بهتر اداره کند راهنمایی می‌نماید. آن‌ها می‌توانند سهم مهمی در سیاست‌گذاری اصلاح و تغییر داشته باشند. به هر میزانی که به این پیشنهادات عمل شود، در میزان تاثیر اجرای EITI در حکمروایی صنایع استخراجی به طور قابل ملاحظه‌ای تاثیر می‌گذارد. در بسیاری از کشورها گزارش‌های EITI به وسیله‌ای جهت تشخیص برای برجسته‌سازی ایرادات در نظام‌های دولتی تبدیل شده است.

ICMA برجسته‌ترین سازمان مدیریت و رهبری دولت محلی است که مأموریت آن تعالی بخشیدن به حاکمیت محلی از طریق توسعه مدیریت حرفه‌ای دولت محلی و حمایت از آن در سراسر جهان است. این سازمان خدماتی چون پشتیبانی از اعضا، طبع و نشر، تولید داده و اطلاعات، کمک‌های همکار محور و نتیجه محور؛ و آموزش و توسعه حرفه‌ای را در اختیار بیش از 8500 شهر، شهرک و متخصصان استانی و سایر افراد در سراسر جهان قرار می‌دهد. تصمیمات مدیریتی اعضای ICMA ، بیش از 100 میلیون نفر را در هزاران اجتماع را – از شهرک‌های کوچک با جمعیت‌های چند صد نفری گرفته تا نواحی بزرگ چند میلیون نفری - تحت تأثیر قرار می‌دهد.

madison سامانه‌ای است که با هدف ایجاد تعامل مردم با حاکمیت ایجاد شده است. مهمترین کارکرد این سامانه، ایجاد فرصت برای مردم به منظور مشارکت در تدوین متن قوانین، پیش از آن‌که به تصویب برسند، است. در این سامانه مردم می‌توانند به هنگام تدوین یک قانون به آن دسترسی داشته باشند، نظر بگذارند، به قسمت‌های مختلف آن حاشیه بزنند و همچنین با سایر شهروندانی که در خصوص این مشارکت با آن‌ها همگام هستند، تبادل نظر نمایند. سامانه madison بدون هیچ واسطه‌ای قانونگذاری را برای مردم به ارمغان آورده و این حق را به مردم می‌دهد که صدایشان در تصمیمات حاکمیتی شنیده شود.

در فوریه سال 2011، زلزله شدیدی کرایست چرچ را لرزاند و 185 کشته برجای گذاشت و موجب بروز اختلال و آسیب قابل ‌توجه در بخش‌های وسیعی از شهری شد که پیش‌تر توسط زلزله دیگری تضعیف‌ شده بود. در واکنش به این زلزله، داوطلبان و مقامات در سازمان‌های امدادرسانی با استفاده از داده‌باز، ابزار منبع باز، به اشتراک‌گذاری داده‌های مطمئن و جمع‌سپاری موفق به ارائه مجموعه خدمات و سرویس‌های موردنیاز برای مقابله با این شرایط اضطراری شدند. این اقدامات عبارت بودند از: یک نرم‌افزار وب، حاوی اطلاعات اضطراری جمع‌سپاری شده که در 48 ساعت اولیه پس از زلزله، ۷۰ هزار بازدیدکننده داشت.