اندیشکده «شفافیت برای ایران»

پایگاه Legislative Openness Data Explorer  با گردآوری اطلاعات از مجالس دنیا توانسته است به مقایسه‌ی سی و یک کشور از منظر شاخص‌های شفافیت و داده‌باز پارلمانی بپردازد. اطلاعات این پایگاه از مراکز رصد و نظارت بر مجالس در کشورهای مختلف و هم‌چنین به‌صورت جمع‌سپاری تهیه شده است. در این گزارش ضمن معرفی این پایگاه می‌کوشیم تا به مقایسه‌ی چهار کشور کلمبیا، غنا، اردن و انگلیس از منظر شفافیت پارلمانی بپردازیم.

در آخرین مسابقه‌ی سازمان «مشارکت حکومت باز (OGP)» در سال 2015، رتبه‌ی دوم مسابقات را تیمی از اندونزی کسب کرد که جهت دستیابی به شعار «Health For All»، همکاری دولت، بخش خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد را جلب نموده و با مشارکت مردم، خدمات مراقبت‌های بهداشتی اولیه را در مناطق حاشیه‌نشین ارائه کرده است. علاوه‌بر این در این راه از مشارکت مردمی در جهت جمع‌آوری داده‌های محلی و ارتقاء شفافیت نیز بهره گرفته شده است. در ادامه، ترجمه‌ی گزارش این تیم را می‌توانید مطالعه کنید.

معادن از جمله مزیت های اقتصادی کشور هستند که، به دلیل وابستگی ساختاری دولت به صادرات نفت خام، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. یکی از خصوصیات ذاتی این بخش حیاتی بودن ارتباط با سایر اجزای حکومتی است مانند سازمان های زیست محیطی، قوه قضاییه و... بر این اساس فرآیند اتخاذ تصمیم و سیاست های بخشی در آن بسیار حساس است. اصلی ترین نهاد این فرآیند شورای عالی معادن و مهم ترین راهکار برای ارتقا و بهینه نمودن تصمیمات، ایجاد شفافیت در خصوص جلسات آن است.

اطلاعات زمین شناسی از جمله نیازهای یک فعالیت معدنی است. از آنجا که وظیفه اصلی جمع آوری و تولید این اطلاعات بر عهده دولت هاست، چگونگی افشای آن، به صورتی که در زمان مناسب و با فرمتی کارا در اختیار فعالان معدنی قرار گیرد، اهمیت فراوانی دارد. عدم تمرکز در تولید اطلاعات و ضعف در انتشار آنها دو چالش اصلی این حوزه در کشور ما است.

در سال 2009 در کشور برزیل پایگاه  Cidade Democrática (به معنای شهر دموکراتیک) به منظور مستند سازی و بحث و تبادل نظر پیرامون مسائل و چالش های شهری ایجاد گردید. این پایگاه ظرف چند سال اخیر توانسته است به عنوان یک پایگاه موفق در زمینه فعال سازی و مشارکت شهروندان برای حل و فصل مسائل شهری تبدیل شود و در حال حاضر به عنوان یک نمونه  موفق در زمینه ایجاد بسترهای شفافیت در بین کشورهای در حال توسعه به شمار می رود.

حساب‌های ملّی سلامت به‌منظور نمایش گردش مالی و نحوه‌ی هزینه‌کرد بخش بهداشت و درمان طراحی شده‌اند. در گزارشی اطلاعات این حساب‌ها تا سال 1390 در پایگاه مرکز آمار ایران و پژوهشکده‌ی آمار منتشر شده‌اند، امّا 4 سال است که داده‌ای از آنها منتشر نشده است. علاوه بر عدم شفافیت این گزارش‌ها، انتشار آنها نیز با ایراداتی همراه بوده است که داده‌ی آنها را در رده‌ی داده‌های بسته و غیراستاندارد ارزیابی می‌کند. با وجود چنین مشکلاتی، مطالبه‌ی عمومی برای انتشار اطلاعات حساب‌های ملی سلامت بصورت داده‌ی باز ضرورت امروز نظام سلامت کشور تلقی می‌گردد.

پارلمان ها متشکل از نمایندگان و وکلای ملل هستند. مردم با انتخاب نمایندگانشان در پارلمان حق دارند تا از نحوه عملکرد آنان اطلاع داشته باشند. یکی از شاخص های شفافیت در پارلمان های دنیا، شاخص شفافیت در بودجه و هزینه های خود پارلمان است. اینکه هر پارلمان چه هزینه هایی داشته است. هزینه های روند های اداری، هزینه های سفرهای خارجی نمایندگان، قراردادها و ... همگی باید برای مردم مشخص و واضح باشد، تا علاوه بر جلوگیری از فساد، زمینه پاسخگویی از نمایندگان در این موضوع ایجاد شود.

فناوری های جدید و استفاده از  نوآوری به خصوص در بستر فضای اینترنت توانسته است کمک زیادی به دولت های محلی و شهرداری ها در جهت استقرار یک حاکمیت شفاف نماید.فضای تعاملی در اینترنت نیز  یه سادگی موجبات مشارکت بیشتر شهروندان در عرصه های مختلف را فراهم ساخته است که در این مطلب یک نمونه موفق در این زمینه معرفی می گردد. 

سازمان جهانی بهداشت، پروژه‌ای را با عنوان «اتحاد شفافیت دارویی (MeTA)» به صورت آزمایشی در چند کشور جهان هدایت کرده است. در پایگاه اینترنتی www.medicinestransparency.org اطلاعات مفصلی از نحوه‌ی شکل‌گیری و هدایت این پروژه در دسترس عموم مردم قرار دارد. متن پیش رو خلاصه‌ای از گزارش متا با عنوان «مروری بر نمونه آزمایشی» است. این گزارش به صورت کامل در 32 صفحه از طریق این پیوند در دسترس است. بخش اول ترجمه این گزارش را از اینجا بخوانید. در ادامه‌ی بخش اول این گزارش، بخش دوم به بررسی تجارب کشورهای شرکت‌کننده می‌پردازد.

پیش بینی می شود که در سال 2050 حدود 6 میلیارد نفر از جمعیت جهان (حدود 70 درصد جمعیت جهان در آن سال) در شهرها زندگی کنند. در حال حاضر حدود 3.5 میلیارد نفر از مردم جهان در شهرها زندگی می کنند که با افزایش این رقم به 6 میلیارد نفر در سال 2050 نیازمند وجود شبکه ها و بسترهای عظیم ارتباطی برای مدیریت و رفع چالش های محتمل برای  این شهرها می باشیم.

 جهت ارتقاء کارآمدی خدمات نظام سلامت، طرح پیشنهادی (proposal) جهت ارتقاء خدمات نظام سلامت مبتنی بر رویکرد شفافیت آماده گشت. آنچه در ادامه می‌آید خلاصه‌ای از این طرح پیشنهادی است.

پایگاه اینترنتی Olioex یک پایگاه جهت تبادل مازاد مواد غذایی و باقیمانده های غذا است که غالبا به دلیل عدم استفاده صحیح  مصرف کنندگان دور ریخته می شود. این پایگاه که توسط چند فعال اجتماعی در انگلستان راه اندازی شده به دنبال وصل کردن افراد نیازمند به افرادی  است که این نوع از مواد غذایی در معرض فساد و اسراف را در اختیار دارند.